شهرهای کوچک و کم‌ترافیک زندگی می‌کنند. این شکیبایی به سبب معطلی هر روزه آنان در ترافیک و پذیرش ترافیک به عنوان واقعیت
زندگی خود بوده است. نتیجه این تمرین هر روزه و مستمر افزایش صبر در ترافیک و حفظ آرامش خواهد بود. بنابراین تمرین به صبر می‌تواند این فضیلت را در انسان ایجاد و تقویت کند و میزان شکیبایی در ناملایمات را افزایش دهد.

انواع صبر

صبر را می‌توان از جهات گوناگون تقسیم کرد. از یک منظر به دو بخش تقسیم‌ می‌شود: نخست صبر از عمل (صبر در ترک عمل) و دیگری صبر در عمل (صبر در انجام عمل). امیرالمؤمنین علیه السلام به این دو نوع صبر اشاره کرده و فرموده است: «صبر دو نوع است: صبر بر انجام چیزی که خوشایندت نیست، و صبر از انجام چیزی که خوشایندت هست».^۱

در ادامه، شرح این دو نوع صبر از نظر خواننده محترم خواهد گذشت.

۱. صبر بر ترک

مقصود از صبر بر ترک، همان صبر هنگام ترک عملی است که طبع آدمی به انجام آن مایل و مشتاق است، اما عقل و شرع انجام آن را ناپسند دانسته، از آن نهی کرده و یا ترکش را پسندیده‌تر شمرده است. بنابراین انسان با امساک نفس از انجام آن رفتاری که متضمن صبر است، از خود

بر شما باد به صبر و استقامت؛ که صبر در برابر ایمان همچون سر است در مقابل تن. تن بی‏ سر فایده‏ای ندارد، همچنین ایمان بدون صبر ناپایدار و بی‏نتیجه است.

صاحب تفسیر مواهب الرحمان نیز در تفسیر آیه (اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاة)^۱ می‌نویسد:

صبر در این جا به معنای مقاومت انسان در برابر مکروهات و سختی‌هاست و چون متعلَّقِ صبر ذکر نشده، از آن عمومیت فهمیده می‌شود؛ یعنی از صبر در تمام امور خود کمک بگیرید؛ زیرا کلید سعادتمندی و موفقیت در امور، صبر است. پس صبر در همه امور نیکوست و همواره محبوب است؛ زیرا مادر همه فضایل اخلاقی است و زمینه‌ساز کمال و سعادت انسان است به ویژه اگر در مورد تکالیف الهی نیز مراعات شود.^۲

ناگفته نماند که صبر، صفت و ملکه نفسانی است. این ویژگی همانند دیگر فضایل اخلاقی، در عمل نمایان می‌شود. ازاین‌رو تا زمانی که صبوری انسان در رفتار او متجلی نشده، چندان آشکار نمی‌شود و به‌راحتی نمی‌توان صاحب این فضیلت را صبور خواند. پس برای اتصاف به این فضیلت اخلاقی باید در سختیها و ناملایمات با یادآوری نتایج ارزنده صبر، راه شکیبایی و مقاومت را بر خود هموار ساخت و با تمرین مستمر، به‌تدریج این فضیلت را در وجود خویش تقویت کرد. برای مثال، شکیبایی افراد هنگام معطلی در ترافیک و پُشت چراغ راهنمای چهار راه‌ها، در شهرهای بزرگ و پُرترافیک بسیار بیشتر از افرادی است که در