وکیلی نفوذناپذیر (توانمند) و سنجیده‌کار است،^۱ بهترین وکیل برای بنده خود خواهد بود.^۲

۲. آرامش و طمأنینه نفس

دومین ره‌آورد توکّل، اطمینان و آرامش نفس انسان است. کسی که توکّل حقیقی را با آن لوازم و شرایط پیش‌گفته آورده است، بی شک در ضمیر خود سرشار از آرامش و طمأنینه است و به دلیل اطمینانی که به پروردگار خویش دارد، نگران نیست و از به نتیجه رسیدن تلاشش تردید ندارد. همچنین خوفی به دل راه نمی‌دهد؛ زیرا خدا را پشتیبان خود می‌داند و به قدرت و توانمندی او ایمان دارد. او همچنین آگاه است که آنچه به او برسد، همان است که خداوند برای او مقدر کرده است و خدا نیز جز خیر او نمی‌خواهد، پس چه جای نگرانی و ترس؟ خداوند در آیه ۵۱ سوره توبه به پیامبر صلی الله علیه و آله می‌فرماید: «ای پیغمبر به آنها بگو جز آنچه که خداوند برای ما نوشته و مشیّت او تعلق گرفته به ما نمی‌رسد و او مولای ماست و کسانی که ایمان آورده‏اند فقط به خدا توکّل می‌کنند».^۳

این فرمان الهی در حقیقت نوعی اطمینان و آرامش خاطر برای رسول خدا صلی الله علیه و آله و پیروانش ایجاد می‌کند؛ زیرا به آنان می‌فهماند که آنچه برای آنان مقدر است، خواست و اراده خدا بوده است و چون آنان بر خدا توکّل کنند جای هیچ گونه نگرانی نیست. بخاری در کتاب صحیح خود در حدیثی از ابوبکر، نگرانی و ترس او را پس از مخفی شدنش به همراه

و این که فرمود (وَ کفی بِرَبِّک وَکیلاً) معنایش این است که برای قیام بر اراده نفوس و اعمال ایشان، و برای نگهداری منافع ایشان و سرپرستی امور ایشان، خدا بس است؛ زیرا کلمه «وکیل» به معنای متکفل شدن بر امور دیگری است که قائم مقام او در تدبیر امور و گرداندن چرخ زندگی اوست. اما کفایت الهی در مورد هر کاری می‌تواند به گونه‌ای ظاهر گردد. اگر در جنگ است به صورت پیروزی و غلبه،^۱ و در دیگر امور خداوند به صورت‌های گوناگون بنده خود را کفایت می‌کند، نیازش را مرتفع می‌سازد^۲ و مشکلات و سختی‌ها را بر او آسان می‌کند.^۳

استاد جوادی آملی در بیان اثر کفایت می‌نویسد:

متوکّل، محبوب خداست و چون ذات اقدس خداوند محبّ^۴ و محبوب خود را رها نمی‌کند و آثار هر محبوب به دست محبّ او ظهور می‌کند، خداوند امور متوکّلان را کفایت می‌کند؛^۵ و چون او