بخشش بر عقوبت ازآن‌روست که اولاً این عمل، فضیلتی اخلاقی است و اگر برای فرد خاطی ثمره‌ای نداشته باشد و در تربیت او مؤثر نیفتد، دست کم در تربیت فرد بخشنده و تقویت فضیلت اخلاقی در وجود او و افزایش عزّتمندیش مؤثر است. همچنین در جایی که ترجیح یکی بر دیگری دشوار است، امکان پشیمانی در انجام هر یک از دو عمل بسیار است. در چنین شرایطی، پشیمانی از عقوبت خطاکار، بسیار سنگین‌تر از پشیمانی از بخشش او خواهد بود. در این خصوص امام باقر علیه السلام می‌فرماید:
النَّدامَةُ عَلَی العَفوِ أفضَلُ و أیسَرُ مِنَ النَّدامَةِ عَلَی العُقوبَةِ.۱
پشیمانی از گذشت، برتر و آسان‌تر از پشیمانی از کیفر دادن است.
پرسش و پاسخ
برخی بر این باورند که عفو و بخشش، موجب تجرّی بیشتر خطاکاران می‌گردد. با این فرض، آیا بخشش، به استمرار ستم و جفا از سوی ستمکاران کمک نمی‌کند؟ همچنین اگر خداوند ستمکاران را دوست ندارد، چرا به عفو و بخشش سفارش فرموده است در حالی که این رفتار اخلاقی موجب جرأت بیشتر ستمکاران و رواج ستمگری می‌شود؟
در پاسخ به این پرسش باید گفت: پیش از این اشاره کردیم که عفو و بخشش باید هدف‌مند و به قصد اصلاح و ایجاد اُلفت بین هم‌نوعان بویژه مؤمنان و تحکیم روابط میان آنان باشد و اگر عفو و بخشش نتیجه مطلوبی ندارد مطلوبیتش کم می‌شود و آن گاه که جنبه اصلاحی و تربیتی ندارد، مفسده‌انگیز است و پسندیده نیست. توصیه خداوند۲ به بخشش
