بپوشانند. این آیه به جای نهی از چشم‏چرانی، به پوشیدن و فروبستن چشم فرمان می‌دهد و سپس به مؤمنان می‌فرماید عورت خودتان را هم از نگاه نامحرم بپوشانید؛ یعنی به عورت یا اندامی که نگاه کردن به آن حرام است نظر نیفکنید. از سوی دیگر در آیه بعد نیز همین دو تکلیف را بر عهده زنان مؤمن می‌گذارد.^۱ بنابراین در این دو آیه، محافظت از فروج به معنای پوشاندن عورت است تا دیگری به آن نظر نکند. این معنا از حدیث امام صادق علیه السلام روشن می‌شود که فرمود: «حفظ فروج در تمام آیات قرآن، به معنای خودداری از زناست، مگر در این آیه که به معنای پوشش است تا هیچ کس به عورت دیگری نگاه نکند؛ برای مرد حلال نیست که به عورت مرد دیگری نگاه کند و بر زن نیز جایز نیست که به عورت زن دیگری نظر کند».^۲ پس اگر نگاه کردن به عورت همجنس، بر مردان و زنان حرام باشد، نگاه به عورت جنس مخالف به طریق اولی حرمت دارد. این مسئله را علامه طباطبایی این گونه بیان کرده است:

و چون این فرمان مطلق است، نگاه به زن اجنبی را بر مردان، و نگاه به مرد اجنبی را بر زنان حرام کرده است.^۳ و اما این که در آیه ۳۱ فرمود: (وَ لا یبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا ما ظَهَرَ مِنْها) کلمه «ابداء» به معنای آشکار ساختن است و مراد از «زینت زنان» مواضع زینت است؛ زیرا اظهار خود زینت از قبیل گوشواره و دست‌بند حرام

۱. چشم فرو بستن از نامحرم

(قُلْ لِلْمُؤْمِنینَ یغُضُّوا مِنْ أبْصارِهِمْ وَ یحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذلِک أزْکی‏ لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ خَبیرٌ بِما یصْنَعُونَ)

به مردان باایمان بگو چشم‌های خود را از نامحرمان ببندند، و دامن‌های خود را از آلودگی‏ حفظ کنند. این برای پاکیزه ماندن شما بهتر است؛ زیرا که خداوند به آنچه انجام می‏دهید، آگاه است.

راهکار اول برای حفظ عفّت فرد و جامعه، فروبستن چشم از نامحرم است. انسان، لذّت‌جو و تنوّع‌طلب است. اگر بهره‌مندی از نعمت‌های مختلف و متنوع برای انسان فراهم باشد، تا جایی که این تنوع‌طلبی با مصالح دیگری در تنافی نباشد، آموزه‌های دینی با آن مخالفتی ندارد، اما اگر تنوع‌طلبی، مخاطره‌آمیز باشد و با مصالح بزرگ‌تری سازگاری نداشته باشد، عقل سلیم آن را تجویز نمی‌کند. ازاین‌رو باید بکوشد ضمن دستیابی به لذّت بیشتر اما پاک، از مفسده‌ها و زیان‌ها در امان بماند. در این مسئله، پوشیده بودن زنان و مردان از یکدیگر، امکان بهره‌مندی را تا حدودی فراهم می‌کند و مانع ابتلای فرد و جامعه به مفاسدی همچون ناپاکی و بی‌عفتی می‌شود. فرو بستن چشم از نامحرمان از راهکارهای در امان ماندن از ناپاکی و بی‌عفتی، و از مصادیق حجاب و تفکیک زن و مرد بیگانه از یکدیگر است.

«غَضّ» روی هم نهادن پلک‏های چشم، و «أبصار» جمع «بصر» به معنای چشم یا عضوی است که کار دیدن را بر عهده دارد. بنابراین معنای آیه این است که به مؤمنان امر کن چشم خود را از نگاه به اجنبی