پى برد. بنابراين به دليل اين كه ما با هيچ يك از حواس نمى توانيم خدا را درك كنيم، خدايى وجود ندارد .
ممكن است بگويى : هر چند انسان نمى تواند با حواس پنجگانه خدا را درك كند، ولى با حواس باطنى مى تواند به وجود او پى ببرد .
اين سخن هم درست نيست؛ زيرا استفاده [از حواس باطنى ، ]وابسته به استفاده از پنج حس ظاهرى است. اگر توانستى در ذهن خود چيزى را مجسّم كنى كه در تجسّم آن ، يك يا چند حس ظاهرى دخالت نداشته باشد!
وقتى تو شكل يك دوست غائب را در ذهن خود مجسّم مى كنى، اگر حس بينايى تو نباشد ، امكان ندارد او را ببينى و اگر حس شنوايى تو نباشد ، امكان ندارد صدايش را بشنوى . وقتى دست او را در دست مى گيرى ، از حس لامسه خود استفاده مى كنى، و گرنه نمى توانى در باطن، دست او را لمس كنى .
پس تمام احساسات باطنى ، وابسته به احساسات پنجگانه ظاهرى است و هرگاه اين احساسات نباشد، هيچ چيز قابل درك نيست. بنابراين اگر بگويى : من خدا را با احساسات باطنى درك مى كنم، من گفته تو را نمى پذيرم .
ممكن است بگويى : كه خداوند را با عقل درك مى كنم ، نه با حس ظاهر و باطن .
اين هم درست نيست؛ زيرا عقل هم بدون حواس پنجگانه

درس ، مخالفان علمى خود را مى پذيرفت، ايرادهاى آنان را مى شنيد و به آنها پاسخ مى داد .
گاهى بحث و گفتگو طول مى كشيد و نمى توانست ناهار را در منزل صرف كند. كسى را مى فرستاد از بازار برايش يك نان مى خريد. چند لقمه نان خالى مى خورد و به بحث ادامه مى داد .
او از شاگردان مى خواست كه تا درس تمام نشده ، ايراد نگيرند؛ ولى پس از پايان درس ، هر چه مى خواهند ، بپرسند .
معمولاً وقتى درس تمام مى شد ، موقع نماز ظهر بود و امام پس از نماز به خانه مى رفت. يك روز ، مردى به نام «ابوشاكر» پس از نماز ، پيش او آمد .
ابو شاكر : اجازه مى دهيد كه هر چه مى خواهم ، بگويم ؟

۰.امام عليه السلام :هر چه مى خواهى ، بگو .

افسانه خداپرستى

ابو شاكر : تو چرا شاگردان و شنوندگان ديگرِ خود را با افسانه فريب مى دهى ؟

۰.امام عليه السلام :با كدام افسانه؟

ابوشاكر : آنچه درباره خدا مى گويى ، چيزى جز افسانه نيست و تو با افسانه سرايى مى خواهى مردم را به پذيرفتن چيزى كه نيست، وا بدارى .

حس ، تنها راه شناخت

ابوشاكر ـ ادامه داد ـ :
هر چه وجود دارد، با يكى از حواس پنجگانه مى توان به وجود آن