265
گونه‌شناسی احادیث قرآنی امامیه از نظریه تا تطبیق

در تاریخ را به طراوت و جاودانگی قرآن رهنمون کردند. پُر واضح است که چنین استنباطی از قرآن نشانه دانش سرشار و احاطه اهل بیت علیهم السلام بر قرآن و مقاصد عالی آن است که بی‏هیچ هدر رفت زمان برای درنگ و تفکر مرسوم عالمان، بدون بررسی یا مطالعه پیشین و بدون مشورت با غیر، بلافاصله بعد از طرح پرسش یا مواجهه با چالش، نظرگاه قرآن را درباره آن بیان می‏کنند. این است تفاوت ذهن و دانش معصوم با غیر معصوم که امامیه مستندات فراوان در این زمینه دارد و بر پایه آن بر حقانیت و شایستگی امامان خویش برای مرجعیت دینی در تمامی ابعاد آن تأکید می‏ورزد.


گونه‌شناسی احادیث قرآنی امامیه از نظریه تا تطبیق
264

انگشت اصلی به کف دست اطلاق می‏شود که هنگام مشت کردن دست نمایان می‏شوند و انگشت ابهام داخل در آن‏ها نیست.

همچنین، در فقه اسلامی دوره صحابه و تابعان در بحث طهارت، بیع، دیات و حدود از این واژه به همین معنای رایج در ادب عربی استفاده شده است. گزارش‌های تاریخی گویای این مهم هستند که در دوره جاهلی قطع دست سارق از ناحیه براجم بوده است و جای تردید نیست که در دوره نزول قرآن نیز همین رسم و حد میان اعراب رایج بوده است و قرآن نیز با استناد به فهم و آگاهی‌های مخاطب، به تفصیل جزئیات قطع نپرداخته است؛ ضمن این‏که در روایات نیز بر همین قطع چهار انگشت اصلی از ناحیه کف دست تصریح شده است. در نتیجه، براجم داخل در کلمه الْمَساجِدَ در آیه (وَ أَنَّ ٱلْمَسَاجِدَ لِلَّهِ فَلَا تَدْعُوا مَعَ ٱللَّهِ أَحَدًا) نیست و لذا قطع دست سارق باید از براجم باشد تا الْمَساجِدَ به معنای اعضای هفت‌گانه بدن انسان از جمله دو کف دست - که حق انحصاری خداوند از بدن انسان است - قطع نگردد. این تبیین از کلمه المساجد در موافق با ادله ادبی، تاریخی، قرآنی، روایی است.

بر اساس بخش نخست روایت امام جواد علیه السلام رأی گفتمان اقلیت صحابه و خوارج در بریدن دست سارق از مچ یا آرنج و شانه سارق - که همچنان نزد برخی از قضات عصر عباسی رواج داشت - مردود است؛ زیرا آلوده به قیاس است که با ظنونات غیر معتبر و شک به فتوا می‏پرداختند و از مرجعیت دینی و علمی اهل بیت علیهم السلام روی گردان بودند و از روی جهل یا عناد، خود را با آنان که وارثان قرآن و دانایان ممتاز بی‏نظیر اسلام‏شناسی‏ بودند، مقایسه می‏کردند.۱

در بخش دوم روایت، امام جواد علیه السلام با نگاهی جامع به قرآن و با ارجاع به سنّت نبوی، حکم قطع دست سارق از ناحیه کف دست را از آیه (وَ أَنَّ ٱلْمَسَاجِدَ لِلَّهِ فَلَا تَدْعُوا مَعَ ٱللَّهِ أَحَدًا) استنباط کردند و در واقع، آیه مذکور را در پاسخ‌گویی به این مسأله - که تبدیل به چالش فقها و قضات دربار عباسی شده بود - به نطق در آورده و حاضران در آن جلسه و مخاطبان

1.. الامامة و الحکومة، ص۱۴۱.

  • نام منبع :
    گونه‌شناسی احادیث قرآنی امامیه از نظریه تا تطبیق
    سایر پدیدآورندگان :
    علي راد
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1397
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 1375
صفحه از 312
پرینت  ارسال به