الناس، فی أمانة صادقة و أداء و إیفاء کریم. و سوف نذکر نماذج من تفاسیر مأثورة عن أئمة أهل البیت علیهم السلام، هی شواهد على کونها مناهج تعلیمیة لکیفیّة التفسیر، و طریقة استنباط معانیه الحکیمة.^۱

حتی این مهم را عالمان اهل سنّت نیز اعتراف نموده‏اند؛ برای نمونه، شهرستانی در این باره می‏نویسد:

۰.و لقد کانت الصحابة؟رضهم؟ متّفقین على أنّ علم القرآن مخصوص بأهل البیت علیهم السلام إذ کانوا یسألون علیّ بن أبی طالب رضی الله عنه: «هل خصصتم أهل البیت دوننا بشی‏ء سوى القرآن؟» و کان یقول: «لا و الذی فلق الحبّة و برأ النسمة إلّا بما فی قراب سیفی هذا» الخبر. فاستثناء القرآن بالتخصیص دلیل على إجماعهم بأنّ القرآن و علمه - تنزیله و تأویله - مخصوص بهم ‏‏... و لقد کنت على حداثة سنّى أسمع تفسیر القرآن من مشایخى سماعا مجرّدا... ثمّ أطلعتنى مطالعات کلمات شریفة عن أهل البیت و أولیائهم؟رضهم؟ على اسرار دفینة و اصول متینة فى علم القرآن...^۲

شایان ذکر است که پذیرش سنّت نبوی و عترت به عنوان مرجع و معیار در شناخت قرآن خود لوازمی به دنبال دارد که یکی از آن‏ها التزام به روش تفسیری آنان است. احادیث تفسیری اهل بیت علیهم السلام بهترین منبع برای اکتشاف شاخصه‏های روش تفسیری آنان هستند. در این روایات، گاه صرفاً به نکاتی گذرا اشاره شده است که می‏توان از آن اصول روش تفسیری اهل بیت علیهم السلام را استخراج کرد. گاهی نیز این اصول را بدون یادکرد، در تفسیر آیات نشان داده‏اند. لذا از جمله مهم‏ترین کاربرد روایات تفسیری، استخراج روش‏ تفسیری امامان علیهم السلام است؛ چرا که در سایه آن، راه درست تفسیر و برداشت روشمند از آیات قرآن طبق مکتب اهل بیت فراروی ما قرار می‏گیرد. چون مطابق اعتقاد شیعه، اهل بیت علیهم السلام بیش از هر کس دیگری با قرآن آشنا بوده و پیوند ناگسستنی آنان با کتاب خدا سبب شده است که در روایات تفسیری آنان آموزه‏های بسیار ارزشمندی پدید آید،^۳ در نتیجه، روش اهل بیت علیهم السلام به عنوان

منطق تفسیر اهل بیت علیهم السلام استوار سازد؛ زیرا مبانی کلامی امامیه در روش تفسیر مفسر امامی تأثیر مستقیم دارد و عدم التزام عملی به روش تفسیری عترت در حقیقت مساوی با عدم اعتقاد یا عدم اعتماد به مبانی کلامی نظریه تفسیری امامیه است.

علامه طباطبایی در این باره سخنی بس وزین دارد:

وظیفه مفسّر این است که به احادیث پیغمبر اکرم‏ صلی الله علیه و اله و ائمّه اهل بیت علیهم السلام که در تفسیر قرآن وارد شده مرور و غور کرده، به روش ایشان آشنا شود. پس از آن، طبق دستورى که از کتاب و سنّت استفاده شد، به تفسیر قرآن پردازد و از روایاتى که در تفسیر آیه وارد شده به آن‏چه موافق مضمون آیه است، اخذ نماید.^۱

اساساً در نگاه ایشان هر چند دلالت آیات بر معانی خود روشن است‏‏‏، لکن از حدیث ثقلین چنین بر می‏آید که اهل بیت علیهم السلام روش دستیبابی به این مقاصد و اغراض قرآن را برای مردم آموزش می‏دهند.^۲ لذا باید بیش از همه روش و الگوی ایشان در تبیین قرآن باید مد نظر باشد. استاد معرفت نیز بر چنین رویکردی به روایات تفسیری تأکید دارند و ذیل عنوان «دور أهل البیت فی التفسیر» بلافاصله بر این مهم چنین تصریح دارند:

۰.کان الدور الذی قام به أئمة أهل البیت علیهم السلام فی تفسیر القرآن الکریم، هو دور تربیة و تعلیم، و إرشاد إلى معالم التفسیر، و أنه کیف ینبغی أن یفهم معانی کلامه‏ تعالى، و کیف الوقوف على دقائق و رموز هذا الوحی الإلهی الخالد. فقد کانت تفاسیرهم للقرآن، المأثورة عنهم علیهم السلام تفاسیر نموذجیّة، کانوا قد عرضوها على الأمة و على العلماء، لکی یتعرّفوا إلى أسالیب التفسیر، تلک الأسالیب المعتمدة على أصول متینة و قواعد رصینة. و أن فی الجم الغفیر من التفسیر الوارد عنهم علیهم السلام ما ینبؤک عن حرصهم الشدید على تعلیم هذه الأمة کیف یفسرون القرآن الکریم، و ایقافهم على نکت و ظرف من هذا الکلام البارع. نعم کانوا علیهم السلام ورثة القرآن العظیم، و حملته إلى