1.. ...‏ قَالَ لَه: یَا أَبَا جَعْفَرٍ! إِنَّ الآیَةَ الَّتِی فِی (سَأَلَ سَائِلٌ ...)‏ تَنْطِقُ بِتَحْرِیمِ الْمُتْعَةِ، و الرِّوَایَةَ عَنِ النَّبِیِّ صلی الله علیه و اله قَدْ جَاءَتْ بِنَسْخِهَا، فَقَالَ لَه أَبُو جَعْفَرٍ: یَا أَبَا حَنِیفَةَ! إِنَّ سُورَةَ سَأَلَ سَائِلٌ مَکِّیَّةٌ و آیَةُ الْمُتْعَةِ مَدَنِیَّةٌ و رِوَایَتَکَ شَاذَّةٌ رَدِیَّةٌ ... (الکافی، ج۵، ص۴۵۰).

2.. عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام، قَالَ: أَوَّلُ ‏مَا نَزَلَ عَلی‏ رَسُولِ اللَّهِ‏ صلی الله علیه و اله: (بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ‏ * ٱقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ) وَ آخِرُهُ: (إِذا جاءَ نَصْرُ اللَّهِ) (همان، ج‏۴، ص۶۶۰).

3.. تنزیله ظهره و بطنه تأویله (تفسیر العیاشی، ج۱، ص۸۶)؛ ظهر القرآن الذین نزل فیهم و بطنه الذین عملوا بمثل أعمالهم (الکافی، ج۲، ص۵۹۸).

4.. ترتیب مقاییس اللغة، ص۹۵۰.

5.. «اوصاف قرآن: تنزیل»، ص۲۳۰- ۲۳۱.

6.. روش‏های تأویل قرآن: معناشناسی و روش‏شناسی تأویل در سه حوزه روایی، باطنی و اصولی، ص۹۹.

7.. «تنزیل»، دانشنامه جهان اسلام، ج۸، ص۲۷۴.

8.. ... وَ یقُولُ لِی: یا عَلِی! أَنْزَلَ اللَّهُ عَلَی بَعْدَکَ کَذَا وَ کَذَا وَ تَأْوِیلُهُ کَذَا وَ کَذَا، فَیعَلِّمُنِی تَأْوِیلَهُ وَ تَنْزِیلَه؛ پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله می‏فرمود: یا علی، خداوند این آیه را در نبودن تو نازل کرده و تأویل آن چنین است. و تأویل و تنزیل آن را به من می‏آموخت (بحار الانوار، ج‏۱۰، ص۱۲۵)؛ ... أَ لَا تَرَی أَنَّ تَأْوِیلَهُ غَیرُ تَنْزِیلِه؛ آیا نمی‏بینی که تأویلش غیر از تنزیل آن است (‏التوحید، ص۲۶۶).

1.. قَالَ‏ النَّبِیُّ صلی الله علیه و اله: نَزَلَتْ‏ صُحُفُ إِبْرَاهِیمَ فِی أَوَّلِ لَیْلَةٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ، وَ أُنْزِلَتِ التَّوْرَاةُ لِسِتٍّ مَضَیْنَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ، وَ أُنْزِلَ‏ الْإِنْجِیلُ لِثَلَاثَ عَشْرَةَ لَیْلَةً خَلَتْ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ، وَ أُنْزِلَ الزَّبُورُ لِثَمَانَ عَشْرَةَ خَلَوْنَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ، وَ أُنْزِلَ الْقرآن‏ فِی‏ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِینَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ (الکافی، ج‏۴، ص۶۶۲).

2.. قال الصادق علیه السلام: یا مفضل! إن القرآن نزل فی ثلاث و عشرین سنة، ... نعم یا مفضل! أعطاه اللّٰه القرآن فی شهر رمضان، و کان لا یبلغه إلا فی وقت استحقاق الخطاب، و لا یؤدیه إلا فی وقت أمر و نهی فهبط جبرئیل علیه السلام بالوحی فبلغ ما یؤمر به، و قوله: (لَا تُحَرِّكْ بِهِ لِسَانَكَ لِتَعْجَلَ بِهِ) ... (بحار الانوار، ج۸۹، ص۳۸). شایان ذکر است که روایات بیست سال نیز برای نزول قرآن گزارش شده‏ است و مناقشاتی نیز در وجه جمع روایات با ظاهر آیات میان محققان امامیه رایج است (ر.ک: بحوث فی تاریخ القرآن و علومه، ص۶۸ - ۷۴).

3.. عن علی علیه السلام قال: سلونی عن کتاب اللّٰه عز و جل فواللّٰه ما نزلت آیة منه فی لیل أو نهار و لا مسیر و لا مقام إلا و قد أقرأنیها رسول اللّٰه صلی الله علیه و اله و علمنی تأویلها (الأمالی، طوسی، ص۵۲۳)؛‏ ... فنحن نعرف حلاله و حرامه و ناسخه و منسوخه و سفریّه و حضریّه، و فی أیّ لیلة نزلت [کم] من آیة، و فیمن نزلت، و فیما أنزلت ... (کنز الدقائق، ج۱۲، ص۴۵).

4.. ... أبی بصیر، عن أحدهما علیهما السلام فی قول اللّٰه تعالی: (أُحِلَّ لَكُمْ لَیلَةَ ٱلصِّیامِ ٱلرَّفَثُ إِلَىٰ نِسَائِكُمْ الآیة)، فقال: نزلت فی خوات بن جبیر الأنصاری و کان مع النبی صلی الله علیه و اله له فی الخندق و هو صائم فأمسی و هو علی تلک الحال و کانوا قبل أن تنزل هذه الآیة إذا نام أحدهم حرم علیه الطعام و الشراب فجاء خوات إلی أهله حین أمسی ... (الکافی، ج۴، ص۹۹؛ کتاب من لایحضره الفقیه، ج۲، ص۱۳۰)؛ و قوله: (إِنَّ ٱلَّذِینَ كَفَرُوا سَوَاءٌ عَلَیهِمْ ءَأَنذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنذِرْهُمْ لَا یؤْمِنُونَ)، فهؤلاء کفروا و جحدوا بغیر علم، و اما الذین کفروا و جحدوا بعلم فهم الذین قال اللّٰه - تبارک و تعالی - (وَ كَانُوا مِن قَبْلُ یسْتَفْتِحُونَ عَلَى ٱلَّذِینَ كَفَرُوا فَلَمَّا جَاءَهُم مَّا عَرَفُوا كَفَرُوا بِهِ)، فهؤلاء کفروا و جحدوا بعلم. قال: و حدثنی أبی، عن ابن أبی عمیر، عن حماد، عن حریز، عن أبی عبداللّٰه علیه السلام قال: هذه الآیة نزلت فی الیهود و النصاری بقول اللّٰه - تبارک و تعالی -: (ٱلَّذِینَ ءَاتَینَاهُمُ ٱلْكِتَابَ)، یعنی التوریة و الإنجیل (یعْرِفُونَهُ)، یعنی رسول اللّٰه صلی الله علیه و اله (كَمَا یعْرِفُونَ أَبْنَاءَهُمْ) ... (تفسیر القمی، ج۱، ص۳۳ - ۳۲).

5.. قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: إِنَّ سُورَةَ الْأَنْعَامِ نَزَلَتْ جُمْلَةً، شَیَّعَهَا سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ حَتّی‏ أُنْزِلَتْ‏ عَلی‏ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و اله،‏ َعَظَّمُوهَا وَ بَجَّلُوهَا (الکافی، ج‏۴، ص۶۴۷).

6.. ... قَضی‏ عَلی‏ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و اله أَنْ یَصْبِرَ عَلی‏ أَذی‏ قَوْمِهِ، وَ لَایُجَاهِدَهُمْ إِلَّا بِأَمْرِهِ، فَکَمْ مِنِ اکْتِتَامٍ قَدِ اکْتَتَمَ بِهِ حَتّی‏ قِیلَ لَهُ: (فَاصْدَعْ بِمَا تُؤْمَرُ وَأَعْرِضْ عَنِ ٱلْمُشْرِكِینَ ‏) وَ ایْمُ اللَّهِ‏ أَنْ لَوْ صَدَعَ قَبْلَ ذلِکَ لَکَانَ آمِناً، وَ لکِنَّهُ إِنَّمَا نَظَرَ فِی الطَّاعَةِ وَ خَافَ الْخِلَافَ، فَلِذلِکَ کَفَّ ... (همان، ج۱، ص۶۰۴).