روش ترغیب در آموزههای دین
از حدیثی که از امام علی علیه السلام نقل شده، به خوبی بر میآید که اسلام، نه تنها وجود گرایش به لذّت را در انسان، انکار یا محکوم نمیکند، بلکه سلسلهای از تعالیم خود را به این میل طبیعی انسان، مبتنی میسازد و در روش تربیتی خود، از وجود آن، بهره میبرد که نشان دهنده نقش تنظیمی لذّت است.
قرآن کریم، هنگامی که میخواهد انسان را بر پایبندی و عمل به دستورهای دین خدا، ترغیب و او را در پیمودن راه صحیح زندگی، تشویق کند، از وجود این میل و تأثیری که در اتّخاذ روشی خاص دارد، بهره فراوان میبرد. قرآن، به انسان وعده میدهد که اگر در زندگی، راه الهی را بپیماید، به لذّت و سعادت جاودان میرسد و به او، این آگاهی را میدهد که اگر از این راه منحرف شود، آیندهای تلخ، شقاوتبار و ناگوار در انتظارش خواهد بود و به رنجها و بدبختیها، مبتلا میشود. لذا سراسر قرآن، پُر از بشارت و مژده به سعادت و لذّت یا انذار و برحذر داشتن از شقاوت و عذاب است.
بر اساس تعالیم آسمانی اسلام، افزون بر این که اصل لذّتطلبی و درک آن در وجود انسان، موهبتی است از طرف خدای متعال، علاوه بر این، دلیل و نشانهای است برای درک ذرّهای ناچیز از لذائذ و پاداشهای اُخروی، این حدیث از امیر مؤمنان علی علیه السلام به زیبایی به این نکته اشاره دارد:
... أیها الناس! إنّ الله ـ تبارک و تعالی ـ لما خلق خلقه أراد أن یکونوا علی آداب رفیعة، و أخلاق شریفة، فعلّم أنّهم لم یکونوا کذلک إلّا بأن یعرفهم ما لهم و ما علیهم، و التعریف لا یکون إلّا بالأمر و النهی، والأمر و النهی لا یجتمعان إلّا بالوعد و الوعید، و الوعد لا یکون إلّا بالترغیب، و الوعید لا یکون إلّا بالترهیب، و الترغیب لا یکون إلّا بما