می‌دهند و به شهوات، چراغ سبز نشان می‌دهند، از سلامت روانی برخوردارند؟ پاسخ، در این فرمایش امام علی علیه السلام است:
قرين الشهوة مريض النفس معلول العقل.^۱
کسی که همواره با شهوتْ همدم است، در حقیقت، نفسش مریض و عقلش بیمار است.
این افراد، درک درستی از واقعیت دارند و لذا در علم روان‌شناسی، برچسب «سایکوز» نمی‌خورند و دچار ترس‌های مبهم و اضطراب دائمی نیستند و از دردهای خیالی و یا حتّی واقعی که علّت آنها روان ـ تنی است، رنج نمی‌برند. امّا رفتار آنان از نظر دیگران عجیب و غیر معمول، و از نظر دین، نابه‌هنجار است. دست کم شاید، این افراد در طبقه اختلالات شخصیت ضد اجتماعی قرار بگیرند. در ضمن، این طبقه، مربوط به گروهی است که تمایلات مجرمانه خود را آشکارا ابراز می‌کنند؛ ولی بسیاری از افراد، با داشتن چنین حالاتی، به دلیل محدودیت‌های اجتماعی در بین اطرافیان، دست کم جرایم خود را آشکار نمی‌سازند. اما به هر حال، نفس آنها مریض است؛ زیرا دائماً تحت سیطره شهوتشان قرار دارند. امام علی علیه السلام در حدیثی دیگر می‌فرماید:
من غلبت عليه شهوته لم تسلم نفسه.^۲
کسی که شهوتش بر او غلبه کند، نَفْسش سالم نیست.
مراد از نَفس، همان بُعدی از انسان است که به واسطه آن، با حیوانات ـ که بر اساس شهوت و غریزه سرشته شده‌اند ـ ، متفاوت است. بنا بر

به هر حال، شيفتگي به لذّت‌ها، مي‌تواند در هر نوع لذّت‌جويي، حتّي در پُرخوري، منشأ آفت قرار گيرد. برخي افراد از خوردن، بسيار لذّت مي برند. زماني كه بوي غذا به مشامشان برسد، ديگر هيچ چيز جلودار آنها نيست. به سرعت به طرف غذا مي‌دوند و با حرص و ولع عجيبي، غذا مي‌خورند و لذّت مي‌برند. آيا در وراي اين گونه پُرخوري‌ها، چيزي غير از لذّت قرار دارد؟ اين افراد، با آفت چاقي و سختي‌هاي مربوط به آن، رو به رو خواهند بود؛ امّا پیامدهای چاقی کجا و آفات شهوترانی‌هایی، از قبیل: اعتیاد به مواد مخدّر و مسکرات الکلی و رفتارهای جنسی منحرف و ... کجا!

دو. محرومیت از سلامت روانی

لذّت سلامت، از هر لذّتی بالاتر است. تن بیمار، از درک لذّت و خوشی ناتوان است. امّا گاهی اوقات، فرد با داشتن تنی سالم، برخی روزها را به رنگ سیاه تجربه می‌کند. همه چیز را سیاه می‌بیند. هیچ چیز شادی، او را بر نمی‌انگیزد و نه تنها امیدی نسبت به آینده ندارد، بلکه گاهی از خودش هم قطع امید می‌کند. این، نمونه‌ای از به خطر افتادن سلامت روانی است.
امّا چگونه می‌توان کسانی را که همواره نسبت به تمام محرّک‌های محیطی، بی‌اراده و بدون مقاومت پاسخ می‌دهند، یا بی‌دلیل به همه کس حتّی به افراد نزدیک و صمیمی خود دروغ می‌گویند، یا در کمال بی‌نیازی، حُقّه‌بازی می‌کنند و کلاه‌برداری می‌نمایند، یا هیچ کنترلی نسبت به تمایلات خود در مقابل ناموس دیگران ندارند، و از این قبیل رفتارها را ظاهر می‌کنند، از نظر روانی سالم دانست؟ آیا افرادی که به محض هوس کردن، نیروی کنترل، قدرت تفکّر و اراده را از دست