الشهوات مصائد الشيطان.۱
شهوات، دامهای شیطان است.
از آن جا که گمراهی در هر سطحی، نشان از کفر دارد،۲ خطر گمراهی در دام شهوات نیز از این جهت است. از این رو، طبق فرمایش امیر مؤمنان علیه السلام شهوات، از «ارکان کفر» معرفی شدهاند:
أركان الكفر أربعة: الرغبة و الرهبة و الغضب و الشهوة.۳
پایههای کفر، چهار چیز است: خواهش نفسانی، رهبانیت، غضب و شهوت.
امّا پرسشی در این جا مطرح میشود که: «چگونه شهوت منشأ کفر قرار می گیرد، در حالی که هیچ جایگاهی پستتر از کفر نیست؟». پاسخ در خطراتی است که هنگام تحریک شهوت، انسان را تهدید میکند. یکی از پایههای کفر، شبهه است؛ یعنی چیزی که شبیه حق است.۴ زمانی که
1.. غرر الحكم، ح ۵۸۳ و ۲۱۲۱.
2.. طبق بیان علاّمه طباطبایی در المیزان، هر گمراهیای کفر است، همچنان که عکسش نیز چنین است؛ یعنی هر کفری، گمراهی است، به شهادت آیۀ (و من یتبدل الکفر بالایمان فقد ضل سواء السبیل)
؛ و کسی که کفر را با ایمان عوض کند، راه میانه (مستقیم) را گم کرده است (سورۀ بقره، آیۀ ۱۰۸). همچنین آیۀ (ان لا تعبدوا الشیطان انه لکم عدو مبین، و ان اعبدونی هذا صراط مستقیم و لقد اضل منکم جبلاً کثیرا)
؛ و شیطان را نپرستید که دشمن آشکار شماست؛ بلکه مرا بپرستید که این است صراط مستقیم، در حالی که او جمع کثیری از شما را گمراه کرده است. (سورۀ یس، آیۀ ۶۲). آیۀ اوّلی، کفر را گمراهی، و دومی، گمراهی را کفر و شرک میداند ... . (ترجمة المیزان: ج ۱، ص ۴۷).
3.. مستدرك الوسائل، ج ۱۱، ص ۳۶۹.
4.. امیر مؤمنان علیه السلام: «و انما سمیت الشبهة شبهة لانّها تشبه الحق»
(نهج البلاغة، خطبۀ ۳۸).