135
لذّت و شادکامي از ديدگاه اسلام

که پیامدهای کارهای نیک و بد، طوری یادآوری شود که قلب شنونده، از شنیدن آن بیان، رقت پیدا کند و در نتیجه تسلیم گردد.۱ لذا نتیجه عبرت و موعظه، این می‌شود که شنونده را نسبت به انجام دادن کارهای نیک ترغیب می‌کند و از گناهان دور می‌سازد.
امّا قلبی که با شهوات تسخیر شده است، نمی‌تواند از موعظه بهره‌مند شود و پندهای بزرگان را در مسیر شادکامی به کار گیرد. امام علی علیه السلام می‌فرماید:
غیر منتفع بالعظات، قلب متعلّق بالشهوات.۲
چیزی که از موعظه‌ها بهره‌مند نمی‌شود، قلبی است که به اسارت شهوات در آمده است.
شایان ذکر است که عدم توانایی در بهره‌گیری از عبرت‌ها و مواعظ، به نشانه‌های غفلت، همچون: اشتباه در زندگی، آلوده شدن به سرگرمی‌های بیهوده و فراموشی بر می‌گردد. به عبارت دیگر، افراد، عمدتاً به دو دلیل از توفیق موعظه، محروم هستند:
اوّل این که: میان قلبی که اسیر شهوت است و پند و اندرز، پرده‌ای از بی خبری آویخته شده است.۳ هوای نفس، انسان را چنان سرگرم می‌کند۴ که فرصتي براي اعتنا به موعظه و عبرت نداشته باشد. در این

1.. الوعظ و العظة و الموعظة: النصح و التذکیر بالعواقب؛ موعظه، نصیحت و یادآوری به عواقب کار است(لسان العرب: ج۷، ص ۴۶۶؛ ترجمة المیزان: ج ۱۲، ص ۵۳۴).

2.. مستدرک الوسائل، ج ۱۱، ص ۳۴۵.

3.. امام علی علیه السلام: «بینکم و بین الموعظة حجاب من الغرة».
(نهج البلاغة، حکمت ۲۸۲).

4.. امام علي علیه السلام: «اللذّة تلهی»
(غررالحكم، ح ۲۷).


لذّت و شادکامي از ديدگاه اسلام
134

نفس، خوردن مال حرام و غفلت كردن از واجبات و سبک شمردن مستحبّات و فرو رفتن در سرگرمی‌های بيهوده است.

ـ خاموش شدن نور عبرت

یکی دیگر از محرومیت‌های ناشی از شهوترانی، خاموش شدن نور عبرت و موعظه در قلب انسان است که بنا بر حدیث امام کاظم علیه السلام، خود می‌تواند از سویی دیگر، در تضعیف قدرت عقل مؤثّر باشد، در جایی که می‌فرماید:
يا هشام من سلط ثلاثاً علی ثلاث فكأنّما أعان علی هدم عقله: من أظلم نور تفكّره بطول أمله، و محا طرائف حكمته بفضول الكلام و أطفأ نور عبرته بشهوات نفسه، فكأنّما أعان هواه علی هدم عقله، و من هدم عقله، أفسد عليه دينه و دنياه.۱
ای هشام! هر که سه چیز را بر سه چیز دیگر برتر سازد، به ویرانی عقلش کمک کرده است: آن که پرتو اندیشه‌اش را با آرزوی دراز تار کند و حکمت‌های نغز را به گفتار بی مغز نابود سازد و تابش نور عبرت را به توفان شهوت خود خاموش نماید. در این صورت، مانند یاوری برای هوایش، بر ویرانی عقل خود اقدام کرده و هر کس عقل خود را ویران کرد، دین و دنیایش را تباه ساخته است.
عبرت و موعظه در یک معنا به کار برده شده‌اند. از این رو عبارت (لعبرة لأولی الألباب)
در آیه ۱۱۱ سوره یوسف، به «اعتبار و موعظه برای صاحبان عقل» معنا شده است.۲ موعظه نیز به این معنا تفسیر شده

1.. الكافي، ج ۱، ص ۱۷.

2.. مجمع البحرین، ج ۳، ص ۳۹۳.

  • نام منبع :
    لذّت و شادکامي از ديدگاه اسلام
    سایر پدیدآورندگان :
    مهدی عباسی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 8727
صفحه از 179
پرینت  ارسال به