که پیامدهای کارهای نیک و بد، طوری یادآوری شود که قلب شنونده، از شنیدن آن بیان، رقت پیدا کند و در نتیجه تسلیم گردد.^۱ لذا نتیجه عبرت و موعظه، این می‌شود که شنونده را نسبت به انجام دادن کارهای نیک ترغیب می‌کند و از گناهان دور می‌سازد.
امّا قلبی که با شهوات تسخیر شده است، نمی‌تواند از موعظه بهره‌مند شود و پندهای بزرگان را در مسیر شادکامی به کار گیرد. امام علی علیه السلام می‌فرماید:
غیر منتفع بالعظات، قلب متعلّق بالشهوات.^۲
چیزی که از موعظه‌ها بهره‌مند نمی‌شود، قلبی است که به اسارت شهوات در آمده است.
شایان ذکر است که عدم توانایی در بهره‌گیری از عبرت‌ها و مواعظ، به نشانه‌های غفلت، همچون: اشتباه در زندگی، آلوده شدن به سرگرمی‌های بیهوده و فراموشی بر می‌گردد. به عبارت دیگر، افراد، عمدتاً به دو دلیل از توفیق موعظه، محروم هستند:
اوّل این که: میان قلبی که اسیر شهوت است و پند و اندرز، پرده‌ای از بی خبری آویخته شده است.^۳ هوای نفس، انسان را چنان سرگرم می‌کند^۴ که فرصتي براي اعتنا به موعظه و عبرت نداشته باشد. در این

نفس، خوردن مال حرام و غفلت كردن از واجبات و سبک شمردن مستحبّات و فرو رفتن در سرگرمی‌های بيهوده است.

ـ خاموش شدن نور عبرت

یکی دیگر از محرومیت‌های ناشی از شهوترانی، خاموش شدن نور عبرت و موعظه در قلب انسان است که بنا بر حدیث امام کاظم علیه السلام، خود می‌تواند از سویی دیگر، در تضعیف قدرت عقل مؤثّر باشد، در جایی که می‌فرماید:
يا هشام من سلط ثلاثاً علی ثلاث فكأنّما أعان علی هدم عقله: من أظلم نور تفكّره بطول أمله، و محا طرائف حكمته بفضول الكلام و أطفأ نور عبرته بشهوات نفسه، فكأنّما أعان هواه علی هدم عقله، و من هدم عقله، أفسد عليه دينه و دنياه.^۱
ای هشام! هر که سه چیز را بر سه چیز دیگر برتر سازد، به ویرانی عقلش کمک کرده است: آن که پرتو اندیشه‌اش را با آرزوی دراز تار کند و حکمت‌های نغز را به گفتار بی مغز نابود سازد و تابش نور عبرت را به توفان شهوت خود خاموش نماید. در این صورت، مانند یاوری برای هوایش، بر ویرانی عقل خود اقدام کرده و هر کس عقل خود را ویران کرد، دین و دنیایش را تباه ساخته است.
عبرت و موعظه در یک معنا به کار برده شده‌اند. از این رو عبارت (لعبرة لأولی الألباب)
در آیه ۱۱۱ سوره یوسف، به «اعتبار و موعظه برای صاحبان عقل» معنا شده است.^۲ موعظه نیز به این معنا تفسیر شده