نخستین گام حکمت، وانهادن لذّت‌هاست و آخرین گام آن، دشمن داشتن هر آنچه فانی می‌شود.
قلبی که اوّلین قدم خود را با ترک لذّات دنیا، در مسیر سبز حکمت قرار دهد و آخرین گام خویش را با فنا و نابودی بردارد، همان شرایطی را فراهم آورده که در سعادت و شادکامی وجود دارد. از این رو گفته‌اند: «حکمت، مسیر مستقیم به سوی سعادت است».

دو. وارد شدن در تاریکی غفلت

انسان از قوّه شهوت به عنوان یک ابزار برخوردار است تا در تأمین نیازهای جسمی خود، از آن بهره بَرَد. از این جهت، با حیوانات تفاوتی ندارد؛ امّا به نیروی عقل مجهّز شده است تا با استفاده از این ابزار حیاتی، به برترین جایگاه خود به عنوان هدف نهایی دست یابد. این هدف، همان سعادت و شادکامی است که آغازش در دنیا و اوج آن در زندگی جاوید آخرت نصیب او می‌شود. سعادت و شادکامی وی نیز چیزی غیر از لذّت‌های گذرا و ناپایداری است که حیوانات هم از آن بهره دارند. حال اگر شهوت بر عقلْ غلبه کند و کنترل وی را به عهده بگیرد، در حقیقت، بُعد حیوانیِ انسان آشکار می‌شود. از این جهت، امام علی علیه السلام می‌فرماید:
من غلب عليه غضبه و شهوته، فهو فی حيز البهائم.^۱
كسي كه غضب و شهوتش بر وی غلبه كنند، پس در حيطه چارپايان قرار دارد.

دین است.^۱ در حدیث دیگری، حکمت، اطاعت از خدا و شناختن امام معرفی شده است.^۲ همچنان که آمده است: «حکمت، گلزاری برای خردمندان و گردشگاهی برای فرزانگان است».^۳ پایگاه حکمت ـ به معنای شناخت امام و پیروی از دستورهای الهی ـ ، عقل است؛ چرا که عقلِ برخاسته از فطرت پاک بشر، او را به سوی دین حنیف رهنمون است. لذا چراغ این حکمت با آفتی، تهدید به خاموشی می‌شود که عقل با همان آفت، تهدید می‌شود. شهوترانی همچنان که آفت عقل و موجب خاموشی چراغ عقل است، با حکمت نیز تضاد دارد و در یک قلب جمع نمی‌شوند.^۴ از این رو، قلبی که آلوده به شهوت است، جایی برای حکمت نخواهد داشت. امیر مؤمنان علیه السلام می‌فرماید:
حرام علی کلّ عقل مغلول بالشهوة أن ینتفع بالحکمة.^۵
عقلی که در غُل و زنجیر شهوت اسیر شده است، ابداً از حکمت بهره‌مند نخواهد شد.
امّا کسی می‌تواند از حکمت بهره‌مند شود که چشم بر روی لذّت‌ها، نکوهیده بسته و با هرچه که با پایداری و ماندگاری مخالف است، دشمن باشد. امیر مؤمنان علیه السلام در این باره می‌فرماید:
أول الحکمة ترک اللذّات، و آخرها مقت الفانیات.^۶