57
لذّت و شادکامي از ديدگاه اسلام

و امّا گروهی از افراد، به کار و تلاش، به دید رنج و سختی نگاه نمی‌کنند؛ بلکه از کار کردن و سختی‌های آن، ارزیابی مثبتی دارند و می‌دانند که زندگیِ بدون کار و تلاش، دل‌پذیر نیست و در نهایت، مشقّت کار را نه تنها مزاحم راحتی و خوش‌بختی خود نمی‌دانند، بلکه این زحمت و مشقّت، در مسیر شادکامی، برایشان لذّت‌بخش است. برخی از اینها، واقعاً از کار سخت، لذّت می‌برند.۱
در چنین دیدگاهی، شادکامی در زندگی، دو رو پیدا می‌کند، دقیقاً مانند دو روی سکّه. با قبول واقعیات این نوع زندگی، چیزهایی که در ظاهر، رنج و زحمت دارند، برای انسانْ لذّت‌بخش می‌شوند؛ امّا چیزهای لذّت‌بخشی که خود به سوی لذّت‌های پایدار، ره‌نمون هستند.
از مراحل مهم تحقیق در این موضوع، این است که برای روشن شدن دیدگاه اسلام در باره نسبت لذّت و سعادت (شادکامی)، باید روایات در باره سعادت را نیز بررسی نمود. بررسی خانواده احادیث سعادت، به درستی نشان می‌دهد که اسلام، در کنار سعادت اُخروی، سعادت دنیوی را نیز به رسمیت شناخته است. لذا بررسی مجموع روایات این موضوع، به خوبی اثبات می‌کند که سعادت از دیدگاه اسلام، به سعادت اُخروی محدود نمی‌شود.

1.. اگر سری به زندگی‌نامۀ چنین افراد موفّقی بزنید، به افرادی مانند لویی پاستور، برخورد خواهید کرد. آن قدر کار در آزمایشگاه برای او لذّت‌بخش بود که مشهور است در شب عروسی، برای انجام دادن کاری، سری به آزمایشگاه خود زد. در همان وقت، به محض دیدن کار ناتمامش، چیزی به ذهنش خطور کرد. به طرف میز کارش رفت و آن قدر سرگرم کار شد که فراموش کرد به مجلس عروسی خودش برود. در حالی که همه در جستجوی لویی بودند، عروس‌خانم، آن شب را تا به صبح، در نگرانی و اضطراب سپری کرد.


لذّت و شادکامي از ديدگاه اسلام
56

مطلوبیت شهوترانی برای انسان، باقی نمی‌گذارد. امیر مؤمنان، در حدیثی دیگر می‌فرماید:
لا خیر فی لذّة توجب ندماً و شهوة تعقب ألماً.۱
هیچ خیری در لذّتی که موجب پشیمانی باشد و شهوتی که درد ]و رنج[ به دنبال دارد، وجود ندارد.
همان گونه که گذشت، انسان، فطرتاً به لذّت و چیزهای خوشایند، تمایل دارد و درک حالات لذّت‌بخش، برایش مطلوب است. اگر قرار باشد چیزهای خوشایند با درد و رنج، همراه باشند و به دلیل موقّتی بودن، آه و افسوس به جا بگذارند، چه خیر و مطلوبیتی خواهند داشت؟ صفایش را به لقایش ببخشیم، بهتر است.

ﻫ . دو روی سکّه سعادت

برخی افراد، خوش‌بختی را در این می‌بینند که هر وقت هر چه خواستند، آماده باشد و برای به دست آوردن آن، به وقت چندان و تحمّل زحمت، نیازی نباشد. در این دیدگاه، نباید میان خواسته و تحقّق آن، «فاصله زمانی» وجود داشته باشد. چیزهایی لذّت‌بخش هستند که حلقه‌ای به نام «تحمّل سختی» در زنجیره اتّصال به آنها، وجود نداشته باشد. این حالات، نه تنها به عنوان تیپ شخصیتی در برخی افراد، دیده می‌شود؛ بلکه ممکن است در دوران نوجوانی و جوانیِ بسیاری، دیده شود. چنین جوانی، شادکامی زندگی را در خوش‌گذرانی‌های گذرا و آنی می‌بیند. تازه، اگر به دنبال کار باشد، در پیِ کاری است که سختی و مشقّتی نداشته باشد و به اصطلاح امروزی، کلاس داشته باشد، اتوی لباس‌هایش را به هم نزند و ده‌ها خصوصیتی که با ماهیت کار، سازگاری ندارد.

1.. همان، ح ۱۰۹۰۱.

  • نام منبع :
    لذّت و شادکامي از ديدگاه اسلام
    سایر پدیدآورندگان :
    مهدی عباسی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 8718
صفحه از 179
پرینت  ارسال به