می‌شود. از این گونه، در این گروه از احادیث نیز به چشم می‌خورد. لذا توضیح مفهوم هوس را همانی می‌دانیم که در باره هوا آمد؛ لیکن علاوه بر آیات و احادیثی که حاوی واژه هوس هستند، کاربرد آن در دیگر متون، از وجود بار ارزشی منفی در این اصطلاح، حکایت می‌کنند، همان طور که واژه هوا نیز غالباً این گونه است. پس، از آن جا که در مباحث آینده، بحث مستقّلی در موضوع ارزش‌گذاری لذّات، خواهد آمد، سخن را در باره مفهوم هوا و هوس و بار ارزشی آن، به همان ‌جا موکول می‌کنیم.

یادآوری حالت‌های خوشایندی است که قبلاً بر اثر ارضای آن، نیازها و خواسته‌ها درک شده است. لذا هنگامی که فرد از ارضای شهوات، تجربه خوشایندی را درک می‌کند، با یادآوری این تجربه، این میل به گونه‌ای دیگر در وی پدید می‌آید. از این رو، امام صادق علیه السلام در حدیثی می‌فرماید:
قوّة الهوی من الشهوات.^۱
نیروی هوا، از شهوات، تأمین می‌شود و همان طور که در بخش پیشین بیان شد، شهوت، نیرویی است که قوّه، یعنی ابزار را کاربردی می‌کند. هوا (میل نفس به سوی شهوت)، نیرویش را از خود شهوت می‌گیرد. از این رو، هوا، صفت نفس است؛ چرا که این نیرو، نیروی نفس است که به شهوت، تمایل دارد.

۳. هوس

یکی دیگر از اصطلاحاتی که در موضوع لذّت و خصوصاً در بحث لذّت‌های نکوهیده، در تعابیر قرآنی و حدیثی دیده می‌شود، واژه «هوس» است.
واژه هوس، اسم مصدر از ریشه «هـوس»، در لغت به معنای «وقوع در اختلاط و فساد»، آمده است:
هوس النّاس هوساً: وقعوا فی اختلاط و فساد.^۲
در جایی دیگر، هوس به معنای نوعی دیوانگی و سبُکی عقل^۳ آمده است. لذا، از آن جا که واژه هوس، غالباً به معنای همان هواست و اغلب به گونه تابع، همراه آن می‌آید و به شکل «هوا و هوس»، استعمال