لذّتبخش که در حالت طبیعی، احساس کشش لذّتجویانه وجود دارد، پاسخشان پرهیز از آن محرّکهاست.۱
ـ از دست دادن نيروی خودكنترلی
مهار كردن خود و مديريت نَفْس، يكي از اساسيترين مفاهيمي است كه هم در علم اخلاق، و هم در علم روانشناسي، مورد توجّه قرار گرفته است. اساس نياز به كنترل خود، تمايلات و مديريت نفس، آن است كه چه بسا خواست نَفْس، با مصلحت انسان سازگار نيست. نفس، بُعدی دارد با عنوان هوا و هوس كه خواستههاي آن، با مصلحت صاحب نفس، سازگاري ندارد. همواره در جوامع، كساني وجود دارند كه بدون كوچكترين مقاومتي، به اميال خويش پاسخ مثبت ميدهند. اينان به راحتي در زندگي فردي و اجتماعي خود، هر گونه رفتار ناهنجاري را انجام ميدهند و نميتوان آنها را از سلامت رواني برخوردار دانست و دست كم به خاطر بيپروايي در ابراز رفتارهاي ناهنجار، در طبقه اختلالات شخصيت ضدّ اجتماعي قرار ميگيرند.
نيروي كنترليِ درونيِ افراد كه توان این را دارد در برابر خواستههاي نامطلوب هوا و هوس مقاومت كند، همان تقواست. در بعضی فرمایشهای معصومان علیهم السلام تقوا به معناي اجتناب و كف النفس (خویشتنداری) آمده است.۲ آمدن این تعبيرها در مفهوم تقوا، نشان دهنده اين است كه تقوا با مسئله مهار كردن نفس، رابطه تنگاتنگ دارند. طبق فرمایش امیر مؤمنان علیه السلام،