انگیزه ایمان یک فرد سؤال نمود. طبیعی است، امری که مسبوق به انگیزه باشد، در میدان جنگ انگیزه‌ها و گرایش‌ها نیز وارد می‌شود. نور ایمان برای تابیدن در دل انسان، به نیرویی نیاز دارد که همان انگیزه ایمان است. اگر این انگیزه، به واسطه انگیزه‌ها و گرایش‌های آلوده به شهوات در فرد ضعیف باشد، شیرینیِ ایمان را درک نخواهد کرد. پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله در این باره می‌فرماید:
... من كان أكثر همّه نيل الشهوات نزع من قلبه حلاوة الايمان.^۱
کسی که بیشتر توجّهش، گرایش به شهوات باشد، شیرینیِ ایمان از دلش رخت بر می‌بندد.
درک لذّت ایمان، به انگیزه‌ای قوی نیاز دارد تا بتواند در برابر قدرت هوای نفس، توان رویارویی داشته باشد؛ زیرا همان طور که گفته شد، هوا و هوس نیرویش را از شهوتی می‌گیرد که از هر جهت، تزیین شده و زیبا جلوه می‌کند و به ابزار فراوانی مجهّز است: از زن و فرزند و مال و ثروت و ... گرفته تا ابزار آلوده‌ای که از هر درِ آن، شهوترانی می‌بارد:
(زين للناس حبّ الشهوات من النساء و البنين و القناطير المقنطره من الذهب و الفضة و الخيل المسومة و الانعام و الحرث ذلك متاع الحياة الدنيا و الله عنده حسن المآب) .
^۲محبّت امور مادی، از زنان و فرزندان و اموال هنگفت از طلا و نقره و اسب‌های ممتاز و چارپایان و زراعت (کسب و کار)، در

انسان برای حیاتی ماورای زندگی دنیا آفریده شده است. قرار گرفتن در فضای آن زندگی، نیاز به استعدادها و ظرفیت‌های ویژه‌ای دارد که در وجود هیچ موجودی غیر از انسان قرار داده نشده است. از جمله این استعدادها، توانایی اتّصال معنوی وی با ماورای طبیعت است که از مسیر ایمان به خدا و عبادت او، شکوفا می‌شود. همچنان که ادراک برخی لذّت‌ها پس از شکوفایی امیال مربوط به آن، برای انسان میسّر می‌شود، درک شیرینی ایمان و لذّت عبادت نیز پس از شکوفایی استعدادهای مربوط به آن، امکان‌پذیر است. با توجّه به برخی احادیث، افرادی که به محض طلب کردن هوا و هوس، در مسیر شهوترانی قرار می‌گیرند، در اثر غفلت نسبت به شکوفاییِ این استعداد و ظرفیت، از تجربه لذّت آن محروم می‌مانند. محرومیت از شیرینی ایمان، محرومیت از درک لذّت عبادت و سرانجام، محرومیت از نزدیکی به خداست.

یک. محرومیت از شیرینی ایمان

ایمان به خدا، یک عمل اختیاری مربوط به قلب است^۱ و هنگامی که به دل انسان راه پیدا می‌کند، تمامیِ ابعاد وی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اگر چه ایمان، مربوط به جوانح است، با این حال، جوارح را نیز تغییر می‌دهد. از این رو، مجموعه رفتارهایی که انسان مؤمن انجام می‌دهد، نسبت به رفتارهای غیر مؤمن، متفاوت است و نوع آنها حاکی از وجود نیرویی هدایتگر است.
ولی از آن جا که خود ایمان، رفتار قلبیِ از روی اختیار است، برای وارد شدن به دایره حیات یک شخص، نیاز به انگیزه دارد. لذا می‌توان از