۱ / ۵
دعاى امام صادق در وداع با ماه رمضان
۷۶۶.امام صادق عليه السلام:خداوندا! تو در كتاب خويش كه بر زبان پيامبرِ فرستاده ات ـ كه درود تو بر او و خاندانش باد ـ جارى كردى ، فرموده اى ـ و سخن تو ، حق است ـ كه : « ماه رمضان ، ماهى است كه قرآن در آن نازل شده است» . و اين ، ماه رمضان است كه سپرى شد. از ذات بزرگوار و كلمات كامل تو مى خواهم ، اگر گناهى بر من مانده كه آن را برايم نيامرزيده اى و مى خواهى مرا بر آن عذاب كنى و يا به سبب آن نيكى هايم را محو كنى ، سپيده اين شب ندمد ، يا اين ماه به پايان نرسد ، مگر اين كه آن را براى من آمرزيده باشى ، اى مهربان ترينِ مهربانان!
خداوندا! تو را ستايش ، با همه ستودگى هايت ، از آغاز تا پايانش ، آنچه را خودت براى خود فرموده اى و آنچه را بندگان ستايشگر ، تلاشگر ، نعمت شمار و برگُزينندگانِ ياد و سپاس نعمت هاى تو گفته اند؛ آنان كه از گروه هاى مختلف (آفريدگانت از فرشتگان مقرَّب ، پيامبران و فرستادگان) و از اصناف صاحب نطق (از همه عالَميان كه تسبيح گوى تو اند) يارى شان كردى تا حقّ تو را ادا كنند. [تو را ستايش بر اين كه] ما را به ماه رمضان رساندى و از نعمت هايت به ما بخشيدى و قسمت و احسان بر ما داشتى و اين گونه ، نعمت هايت بر ما پياپى گشت. نهايت ستايش ، براى توست ؛ ستايشى جاودان ، هميشگى ، ابدى ، پا بر جا و بى پايان كه تا ابد پايان نپذيرد. ثناى تو شكوهمند است. ما را بر آن يارى كردى تا اين كه روزه و نماز آن را از جانب ما ادا كردى و نيز آنچه را (از نيكى ، شُكر يا ذكر) كه در اين ماه به وسيله ما انجام گرفت.
خداوندا! با بهترين قبول و عفو و گذشت و آمرزشت و با حقيقت خرسندى ات ، از ما بپذير تا در اين ماه ، ما را بر هر خير طلب شده و بخشش عطا شده نايل گردانى و در اين ماه ، ما را از هر چيز بيمناك و گناه انجام شده ، ايمن دارى!
خداوندا! تو را به خواسته هاى بزرگ هر يك از بندگانت و تو را به نام هاى بزرگوارت و ثناى فراوانت و دعاى ويژه ات مى خوانم كه بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستى و اين ماه را ، بزرگ ترين و بابركت ترين ماه رمضانى قرار دهى كه از آغاز آفرينشمان بر ما گذشته است ، همراه با محفوظ ماندن دينم و رهايى جانم و اداى حاجتم و شفاعت پذيرى در خواسته هايم و كامل شدن نعمت بر من و برگرداندن بدى از من و پوشاندن جامه عافيت بر من؛ و اين كه به رحمت خويش مرا از آنانى قرار دهى كه شب قدر را برايشان فراهم آوردى و آن را بهتر از هزار ماه قرار دادى ، همراه با بزرگ ترين پاداش و ارزشمندترين ذخيره و عمر طولانى و سپاس شايسته و دارايى پيوسته.
خداوندا! تو را مى خوانم ، به رحمت و احسانت ، به گذشت و نعمت هايت ، به شُكوه و احسانِ ديرين و نعمت بخشى ات ، كه اين ماه را آخرين ماه رمضانِ ما قرار ندهى ، تا اين كه سال آينده ما را در بهترين حالت به آن برسانى و هلال آن را به ما بشناسانى ، همراه با آنان كه به آن مى نگرند و آن را مى شناسند ، همراه با بهترين عافيتت و برترين نعمتت و گسترده ترين رحمتت و سرشارترين قسمتت.
خداوندا ، اى پروردگارى كه مرا جز تو پروردگارى نيست! اين وداع ، وداع آخرين و آخرين ديدار من [ با ماه رمضان] نباشد ، تا اين كه سال آينده آن را در كامل ترين نعمت ها و برترينِ اميدها به من بنمايانى ، در حالى كه من بهترين وفادار به تو باشم! همانا تو شنونده دعايى.
خداوندا! دعايم را بشنو ، بر ناليدن و خضوع و فروتنى و توكّلم بر تو ، رحمت آور. من تسليم تو ام. هيچ كاميابى اى ، تن درستى اى ، شرافت و نيز رسيدن به هدفى را جز با قدرت تو و از سوى تو اميد ندارم. پس بر من منّت بگذار ـ اى كه ثناى تو باشُكوه و نام هايت مقدّس است ـ و مرا به ماه رمضان برسان ، در حالى كه از هر ناپسند و مشكلى سالم ، و از همه بدى ها دور باشم! ستايش ، خدا را كه يارى مان كرد تا اين ماه را روزه بگيريم و عبادت كنيم تا آن كه ما را به آخرين شبِ آن رساند.
خداوندا! تو را به محبوب ترين چيزى كه به آن مى خوانندت و به پسنديده ترين چيزى كه از محمّد صلى الله عليه و آلهپسنديده اى ، مى خوانم كه بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستى و وداع مرا با ماه رمضان ، وداع بيرون رفتن از دنيا و وداع آخرين پرستش تو در آن و آخرين روزه دارىِ من براى تو ، قرار ندهى. مرا بار ديگر ، سپس بار ديگر ، قسمت كن كه به آن برگردم ، به رحمتت ، اى ولىّ مؤمنان! و مرا بر شب قدر توفيق بده و آن را برايم بهتر از هزار ماه قرار بده ، اى پروردگار جهانيان!
اى پروردگار شب قدر و اى كه آن را بهتر از هزار ماه ، قرار دادى! اى پروردگار شب و روز و كوه ها و درياها و تاريكى ها و روشنى ها و زمين و آسمان! اى آفريننده ، اى صورت آفرين ، اى صاحب رحمت و اى صاحب نعمت! اى خداوند ، اى بخشاينده ، اى مهربان! اى برپاى ، اى پديدآورنده آسمان ها و زمين! بهترين نام ها و برترين مَثَل ها و بزرگى و نعمت ها همه از آنِ توست. تو را به نامت ، به نام خداوند بخشنده مهربان ، مى خوانم كه بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستى و امشب ، نامم را در ميان سعادتمندان ، روحم را با شهيدان ، نيكوكارى ام را در بلندمرتبگان ، و بدى ام را آمرزيده قرار دهى و مرا يقينى عطا كنى كه با دلم همنشين شوى و ايمانى كه شكّى به آن نياميزد و رضا به آنچه قسمتم كرده اى، و در دنيا نيكى و در آخرت ، نيكى به من بدهى و از عذاب آتش ، نگاهم دارى.
خداوندا! در آنچه مقدّر مى سازى ، از آن امر حتمى ، و در آنچه در شب قدر فيصله مى دهى ، از هر كار حكمت آميز ، در آن قضاى حتمى و تغييرناپذير ، چنان قرار ده كه مرا از حُجّاج خانه خودت بنويسى؛ آنان كه حجّشان پذيرفته و تلاششان پاداش يافته و گناهشان آمرزيده و بدى هايشان پوشانده شده است؛ و در آنچه حتمى و مقدّر مى سازى ، چنان قرار بده كه مرا از آتشْ نجات دهى ، اى مهربان ترينِ مهربانان!
خداوندا! من از تو مى خواهم ، و بندگان از كسى به بزرگوارى و بخشش تو نخواسته اند؛ و به سوى تو راغبم ، و [بندگان] به كسى چون تو رغبت نيافته اند. تو جاى درخواستِ درخواست كنندگان و نهايت شوق خواستارانى. از تو مى خواهم ، به همه بزرگ ترين و برترين و كام رواترين خواسته هايى كه سزاوار است بندگانْ تو را به آنها بخوانند ، اى خداوند ، اى بخشاينده ، اى مهربان! و [ تو را مى خوانم ، ]به نام هايت ، آنچه را مى دانم و آنچه را نمى دانم ، و به بهترين نام هايت و والاترين مَثَل هايت و به نعمت بى شمارت و به گرامى ترين نام ها در پيش تو و محبوب ترين و گرامى ترين و بلندمرتبه ترين نام هايت نزد تو و به آنچه وسيله سازترين و ثواب آورترين و زود اجابت كننده ترين نام ها نزد توست؛ و [ تو را مى خوانم ،] به آن نام نهفته پنهان ، زنده بر پا ، بزرگ تر والاتر ، آن كه دوستش دارى و به آن عشق مى ورزى و به آن خرسندى ، از سوى هر كه تو را بدان نام خوانَد ، كه دعايش را مستجاب مى كنى ، و بر توست كه خواهان درگاهت را ناكام نگذارى.
و تو را مى خوانم ، به هر نامى كه در تورات و انجيل و زبور و قرآن دارى ، و به هر نامى كه حاملان عرشت و فرشتگان آسمان هايت و ساكنان زمينت ، از پيامبر يا صدّيق يا گواه ، تو را به آن نام خوانده اند ، و [ تو را مى خوانم ،] به حقّ مشتاقان درگاهت ، بيمناكان از تو ، و پناه آورندگان به تو؛ و به حقّ مجاوران بيت الحرام ، چه حاجيان ، چه عمره گزاران ، چه تقديس كنندگان و چه مجاهدان در راهت؛ و به حقّ هر بنده اى كه در خشكى و دريا و دشت و كوه ، تو را مى پرستد. تو را مى خوانم ، خواندن كسى كه نيازش سخت ، گناهانش بسيار ، جرمش بزرگ و تلاشش سست است؛ خواندن كسى كه براى خودش بازدارنده اى ، براى ناتوانى اش تكيه گاهى ، و براى گناهش آمرزنده اى جز تو نمى يابد ، در حالى كه به سوى تو مى گريزد ، به تو پناه مى آورد ، تو را مى پرستد ، بى آن كه تكبّر بورزد يا سرپيچى كند ، ترسان ، خطاكار ، نيازمند و پناهجوى درگاهت. تو را مى خوانم ، به عزّت و عظمتت ، به شُكوه و قدرتت ، به فرمان روايى و شوكتت ، به بخشش و كَرَمت ، به نعمت ها و خوبى و زيبايى ات ، و به توانت بر هر چه از بندگانت مى خواهى.
تو را مى خوانم ـ اى پروردگار ـ از روى بيم و طمع ، ترس و شوق ، خشوع و ستايشگرى ، ناله و اصرار و پافشارى و فروتنى در پيشگاهت. معبودى جز تو نيست. يكتاى بى شريكى ، اى پاك ، اى پاك ، اى پاك ، اى خداوند ، اى خداوند ، اى خداوند ، اى بخشاينده ، اى بخشاينده ، اى بخشاينده ، اى مهربان ، اى مهربان ، اى مهربان ، اى پروردگار ، اى پروردگار ، اى پروردگار! به تو پناه مى آورم ، اى خداوند يگانه يكتاى بى نياز بى نظير بزرگ والا!
تو را مى خوانم ، به همه آنچه تو را بدانها خواندم و به همه نام هايت كه همه اركان تو را پُر مى كند ، كه بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستى. مرا بيامرز ، بر من ترحّم كن ، از نعمت و احسان بزرگت بر من وسعت بخش و ماه رمضان و روزه و نمازش و واجب و مستحبّاتش را از من بپذير و مرا بيامرز و بر من ترحّم كن و از من درگذر و آن را آخرين ماه رمضانى كه آن را براى تو روزه گرفتم و تو را در آن پرستيدم ، قرار مده ، و وداع مرا با آن ، وداع بيرون رفتن از دنيا قرار مده!
خداوندا! از رحمت و آمرزش و رضايت و خشيت خود ، برترين چيزى را كه به هر يك از پرستندگانت در اين ماه عطا كردى ، براى من نيز مقرّر بدار!
خداوندا! مرا از زيانكارترين سائلانت در اين ماه قرار مده و مرا از آنانى قرار بده كه در اين ماه ، از آتشْ آزادشان كردى و گناهان گذشته و آينده شان را بخشيدى و برترين چيزى را كه از درگاهت اميد و آرزو داشتند ، برايشان مقرّر داشتى!
خداوندا! دوباره روزى ام كن كه اين ماه را برايت روزه بگيرم و تو را در آن پرستش كنم و مرا از آنانى قرار بده كه آنان را در اين ماه از حاجيان بيت الحرام نوشته اى؛ آنان كه حجّشان پذيرفته و گناهشان آمرزيده و عملشان مقبول است . آمين ، آمين ، آمين ، اى پروردگار جهانيان!
خداوندا! در اين ماه ، برايم گناهى مگذار ، مگر آن كه بخشوده باشى و نه خطايى ، مگر آن كه محو كرده باشى و نه لغزشى ، مگر آن كه چشم پوشيده باشى و نه قرضى ، مگر آن كه ادا كرده باشى و نه نيازمندى اى ، مگر آن كه برطرف ساخته باشى و نه اندوهى ، مگر آن كه زدوده باشى و نه فقرى ، مگر آن كه برطرف كرده باشى و نه عريانى اى ، مگر آن كه پوشانده باشى و نه بيمارى اى ، مگر آن كه شفا داده باشى و نه دردى ، مگر آن كه بُرده باشى و نه حاجتى از نيازهاى دنيا و آخرت ، مگر آن كه به برترين صورتِ آرزو و اميدم نسبت به تو برآورده باشى ، اى مهربان ترينِ مهربانان!
خداوندا! پس از آن كه هدايتمان كردى ، دل هايمان را [ از حق] بر مگردان و پس از عزّتى كه بخشيدى ، ذليلمان مكن و پس از رفعتى كه دادى ، پستمان مگردان و پس از اكرامى كه كردى ، خوارمان مساز و پس از آن كه بى نيازمان كردى ، تهى دستمان مكن و پس از عطايى كه به ما دادى ، محروممان مگردان و پس از روزى اى كه دادى ، بى بهره مان مساز و هيچ يك از نعمت هايى را كه به ما دادى و احسانى را كه بر ما نمودى ، به خاطر گناهان و كرده هاى ما تغيير مده؛ چرا كه در بزرگوارى ، بخشايش و احسان تو ، وسعتى براى آمرزش گناهانمان است؛ پس ، ما را بيامرز و از ما درگذر و بر گناهان ، كيفرمان مكن ، اى مهربان ترينِ مهربانان!
خداوندا! در اين جايگاه كه هستم ، مرا چنان گرامى بدار كه پس از آن هرگز خوارم نسازى و چنان عزّتى بخش كه پس از آن هرگز ذليلم نكنى و چنان عافيتى عطا كن كه پس از آن هرگز گرفتارم نسازى و چنان رفعتى بخش كه پس از آن هرگز فرودم نياورى و شرّ هر شيطان سركش و شرّ هر طغيانگر ستيزه جو و شرّ هر نزديك و دور و شرّ هر كوچك و بزرگ و شرّ هر جنبنده اى را كه اختيارش به دست توست ، از من بر گردان! همانا پروردگارم بر راه استوار است.
خداوندا! هر شك و ترديد و انكار و نااميدى و غم و غرور و سرمستى و خوشىِ افراطى و كبر و ريا و شهرت طلبى و دشمنى و نفاق و كفر و گناه و نافرمانى و يا هر چه را كه بر دوست خود نمى پسندى ، از تو مى خواهم كه از دلم بزدايى و به جاى آن ايمان به تو ، رضا به تقديرت ، وفا به پيمانت ، بيم داشتن از تو ، پارسايى در دنيا ، رغبت به آنچه نزد توست ، اطمينان به تو ، تكيه بر خودت ، و توبه خالصانه به درگاهت را قرار دهى.
خداوندا! اگر ما را به آن رساندى [ ، كه هيچ ،] وگرنه ، اَجَل هاى ما را تا سال آينده به تأخير انداز تا ما را به آن (رمضان آينده) برسانى ، در آسانى و عافيت ، اى مهربان ترينِ مهربانان!
و درود خدا بر محمّد و دودمان پاك ، پاكيزه و نيك او ، و سلامى فراوان و پاك و رحمت و بركاتى الهى بر آنان باد!
