نداشت، بلکه با تماميِ مقياس‌ها ارتباطي منفي داشت، و سرانجام، ابزار کنترل‌کنندگيِ خدا طبق فرض لارنس، علاوه بر اين که با مقياس مشيت الهي، همبستگي بالا و مثبتي را نشان داد (۶۳/۰)، با مقياس تأثيرپذيري تصوّر از خدا نيز همبستگي زيادي (۵۰/۰) نشان داد. به عبارت ديگر، نتايج، ارتباط و همبستگي زيادي بين دو مقياس تأثيرپذيري و مشيت الهي را گزارش داد. افرادي که احساس مي‌کنند خدا خيلي قدرتمند است نسبت به خودشان هم همين احساس را داشته و خود را منفعل نمي‌دانند. بسياري از نظريه‌پردازان نيز معتقدند که آزادي و قدرت انسان و خدا با هم منافاتي ندارد (لارنس، ۱۹۹۷ م).
لارنس در سال ۱۹۹۷ م، با تجزيه و تحليل هنجاريابيِ ۱۵۸۰ آزمودني، مقياس تصوّر از خدا (GIS)^۱ را در دو قسمت ۷۲ ماده‌اي، شش زيرمقياسي و ۳۶ ماده‌اي، سه زيرمقياسي به عنوان زيرمجموعه و فُرم کوتاه شده پرسش‌نامه تصوّر از خدا ساخت. مانک (۲۰۰۳ م) در پژوهش خود، پاياييِ اين مقياس را توسط ضريب آلفاي کرونباخ، ۸۲/۰ به دست آورد.

آزمون‌هاي مذهبي ساخته شده در ايران

مهم‌ترين نقطه ضعف مقياس‌هايي که شرح آنها داده شد و نيز ديگر پرسش‌نامه‌هاي مشابه، اين است که به قلمرو يک دين و عمدتاً هم مسيحيت، محدود است و براي پيروان ديگر اديان، حداقل به سادگي، قابل تعميم نيست. از اين رو، ضرورت تلاش براي ساخت ابزاري مناسب، جهت سنجش نگرش مذهبي مطابق با دين اسلام و فرهنگ ايراني، احساس مي‌شود. پس از توضيح کوتاه نمونه‌هايي از مقياس‌هاي مذهبيِ ساخته شده توسط پژوهشگران در ديگر اديان، اکنون به اختصار، نمونه‌هايي از مقياس‌هاي گوناگون ديني‌اي را که در ايران ساخته شده است، مورد بررسي قرار مي‌دهيم:

۱. پرسش‌نامه فرافکن نگرش مذهبي

احمدي علوان آبادي (۱۳۵۲ ش)، «پرسش‌نامه فرافکن نگرش مذهبي» را ـ که مشتمل بر بيست سؤال کامل کردني و پنج سؤال به صورت حکايت است ـ بر مبناي

«رواييِ افتراقي»،^۱ همبستگي بين مقياس‌هاي تصوّر از خدا را با هفت ابزار معتبر، ديگر اندازه‌گيري کرد(۱۹۹۱ م، به نقل از لارنس، ۱۹۹۷ م). مقياس «چالش با ابزار نياز به پيشرفت» بنديگ^۲ (۱۹۶۴ م، به نقل از لارنس، ۱۹۹۷ م)، مقياس «پذيرندگي با آزمون حرمت خود» روزنبرگ^۳ (۱۹۶۵ م، به نقل از لارنس، ۱۹۹۷ م)، مقياس «خيرخواهي با ابزار ديگردوستي»^۴ رايتسمن^۵ (۱۹۶۴ م، به نقل از لارنس، ۱۹۹۷ م)، و طبق نظر بنسون و اسپيلکا (۱۹۷۳) مقياس «تأثيرپذيري با ابزار کنترل دروني» والچا^۶ (۱۹۷۲ م، به نقل از لارنس، ۱۹۹۷ م)، مقياس «مشيت الهي با ابزار خداي کنترل‌کننده» کپين^۷ (۱۹۷۶ م، به نقل از لارنس، ۱۹۹۷ م) و سرانجام مقياس «جهتگيري مذهبي» آلپورت و راس (۱۹۶۷ م، به نقل از لارنس، ۱۹۹۷ م) با تمام مقياس‌ها به کار گرفته شد.
همان طور که لارنسه فرض کرده بود، جهتگيري مذهبيِ بيروني، با تمام مقياس‌هاي تصوّرِ از خدا، همبستگي معکوس داشت و جهتگيري مذهبيِ دروني، با تمام مقياس‌هاي تصوّر از خدا، رابطه مثبت داشت و طبق فرض لارنس، بيشترين همبستگي را با مقياس حضور (۶۹/۰) و مقياس کنترلي اهميت ارتباط با خدا (۷۶/۰) نشان داد. مقياس چالش ـ آن طور که لارنس فرض کرده بود ـ ، با ابزار پيشرفت، همبستگي نشان نداد، و تنها همبستگي آن، با مقياس مشيت الهي بود (البته با تمامي مقياس‌ها، رابطه منفي داشت). ابزار عزّت نفس، طبق فرض لارنس، همبستگيِ مثبتي با تمام مقياس‌هاي تصوّر از خدا بخصوص مقياس پذيرندگي (۵۴/۰) نشان داد.
اگرچه لارنس، انتظار داشت که ابزار نوع‌دوستي، ارتباط معنادار بيشتري با مقياس خيرخواهي نسبت به ديگر مقياس‌ها نشان دهد، همبستگي ضعيفي بين اين ابزار با تمام مقياس‌هاي تصوّر از خدا به دست آمد (۲۲/۰ تا ۲۶/۰). همچنين برخلاف فرض لارنس، مقياس تأثيرپذيري با منبع کنترل، نه تنها همبستگي مثبت