89
مثلث ايمان

۷. مقياس تجربه معنوي دانشجويان

اين مقياس، توسط غباري بناب، لواساني، و محمّدي، در سال ۱۳۸۴ ش، تهيه شده است. پژوهشگران، پس از مطالعه آثار صاحب‌نظران اسلامي و غربي و مطالعه آيات قرآن کريم، به ساخت اين مقياس پرداختند. پس از کوشش‌هاي اوّليه، مصاحبه‌هاي ساختاري با دانشجويان و استفاده از پرسش‌نامه‌هاي موجود در باره معنويت براي تهيه نسخه اوّليه پرسش‌نامه، با ۱۰۲ ماده، اقدام به عمل آمد. اين مقياس، روي ۳۳۱ نفر از دانشجويان، اجرا گرديد. ابتدا براي تعيين اعتبار دروني و يا توان تميز سؤال‌ها، از دو روش ضريب همبستگي هر سؤال با نمره کلّ مقوله و تقسيم افراد به دو گروه ۲۷ درصد بالا و پايين و مقايسه آنها در پاسخدهي به هر سؤال، استفاده شد.
بر اين اساس، تعداد ۲۷ سؤال، نامناسب تشخيص داده شد و حذف گرديد. سپس تحليل عوامل، روي ۷۵ ماده مقياس، اجرا شد. در تحليل عاملي اوّليه، نوزده عامل با ارزش ويژه بالاتر از يک، به دست آمد؛ امّا بر اساس ارزش ويژه بالاتر از دو و نمودار شيبدار، شش عامل، انتخاب شدند و تحليل عوامل بعدي، با محدود شدن به اين شش عامل، صورت گرفت. بر اساس محتواي ماده‌هاي مربوط، شش عامل، به اين صورت نام‌گذاري شدند: احساس رضايت و معنايابي؛ تأثير ارتباط با خدا در زندگي؛ شکوفايي و فعّاليت معنوي؛ تجارب متعالي عرفاني؛ تجارب سلبي؛ فعّاليت‌هاي اجتماعي ـ مذهبي (غباري بناب و همکاران، ۱۳۸۴ ش).
***
همان گونه که در اين مرور مختصر مشاهده مي‌شود، هيچ يک از ابزارهاي ساخته شده در ايران، به بررسي رابطه انسان با خدا نپرداخته‌اند و عمدتاً درصدد ارزيابي و بررسي نگرش‌هاي مذهبي يا رفتارهاي دينيِ افراد بوده‌اند. اين، در حالي است که به نظر مي‌رسد بُعد ارتباطي دين، به هيچ وجه، کم‌اهميت‌تر از ديگر جنبه‌هاي دين نباشد!


مثلث ايمان
88

پرسش‌نامه ـ که به صورت ليکرت پنج درجه‌اي (از کاملاً مخالفم تا کاملاً موافقم) تهيه شده است ـ ، در شش مقوله: عبادات، مباحث اجتماعي، اثر مذهب بر زندگي و رفتار انسان، اخلاقيات و ارزش‌ها، جهان‌بيني و باورها، و علم و دين، نگرش مذهبيِ دانشجويان را مورد ارزيابي قرار داده است (خداياري‌فرد و همکاران، ۱۳۷۹ ش).

۶. آزمون جهتگيريِ مذهبي با تکيه بر اسلام

آذربايجاني (۱۳۸۲ ش)، «آزمون جهتگيري مذهبي با تکيه بر اسلام» را ساخت. اين آزمون، با تکيه بر مطالعه اديان، آيات و روايات و مطالعه در زمينه روان‌شناسي، تهيه شده است. در ابتدا پرسش‌نامه‌اي با ده مقوله و نود ماده، آماده شد. مقوله‌ها مشتمل بر رابطه انسان و دين به طور کلّي، مقوله رابطه انسان و خدا، رابطه انسان و آخرت، اولياي دين، اخلاق فردي، روابط اجتماعي، معيشت، خانواده، ابعاد جسمي، و انسان و طبيعت است.
در ابتدا پرسش‌نامه، در يک نمونه ۱۷۵ نفري از دانشجويان و طلّاب حوزه علميه قم اجرا شد. ۲۲ پرسش به علّت پايين بودن اعتبار، حذف شدند و در مجموع، ۶۸ پرسش با ضريب آلفاي ۹۴/۰ باقي ماندند و سرانجام، پس از بازبيني و اصلاح پرسش‌نامه جديد، هفتاد پرسشي به وجود آمد که جهت‌گيري مذهبي اسلامي را در مقوله کلّيِ عقايد و مناسک ـ اخلاقيات مي‌سنجيد. سپس پرسش‌نامه هفتاد سؤالي، روي نمونه ۳۷۸ نفري از دانشجويان و طلّاب حوزه علميه قم اجرا شد. رواييِ آزمون، با استفاده از رواييِ سازه، مورد ارزيابي قرار گرفت.
در بررسي اعتبار پرسش‌نامه هفتاد سؤالي، با توجّه به تغيير برخي مواد، نتيجه بررسي، به حذف چهار ماده انجاميد و ۶۶ ماده باقي‌مانده نيز از جهت همگوني بر اساس آلفاي کرونباخ، به دو زيرمقياس، تقسيم شدند. زيرمقياس نخست، مشتمل بر ۴۱ ماده، داراي ضريب آلفاي ۹۴/۰ به وسيله ۳۰۲ آزمودني، پاسخ داده شد که عامل «عقايد ـ مناسک» را مي‌سنجيد. زيرمقياس دوم، مشتمل بر ۲۵ ماده با ضريب آلفاي ۷۹/۰ به وسيله ۳۲۱ آزمودني، پاسخ داده شد که عامل اخلاق را مي‌سنجيد (آذربايجاني، ۱۳۸۲ ش).

  • نام منبع :
    مثلث ايمان
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّدعلی مظاهری و عباس پسندیده، با همکاری: منصوره سادات صادقی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 9421
صفحه از 246
پرینت  ارسال به