181
مثلث ايمان

شده، به منظور نظرسنجي در باره مرتبط و مناسب بودن پرسش‌ها براي اندازه‌گيري ارتباط با خدا در چارچوب ابعاد سه‌گانه مورد نظر، براي تعدادي از کارشناسان مباحث اسلامي (استادان حوزه علميه قم) و متخصّصان روان‌شناسي، ارسال شد. همچنين متن نهايي، در اختيار تعدادي از دانشجويان قرار گرفت تا آن را از نظر آساني اجرا و درک و فهم آسان متن و نيز سهولت ايجاد ارتباط با آزمودني، مورد ارزيابي قرار دهند. در اين مرحله نيز با توجّه به پيشنهادهاي ارائه شده از سوي ارزيابي‌کنندگان، تغييرات و اصلاحات اندکي در متن برخي از مواد پرسش‌نامه، اعمال شد و سپس متن نهايي شده پرسش‌نامه ۷۱ سؤالي، تکثير گرديد (ر.ک: ضميمه شماره۱).
در مرحله بعد، به منظور بررسي اعتبار پرسش‌نامه، يک سؤال اضافي، جهت نظرسنجي در مورد پرسش‌نامه، به آن اضافه شد و بر روي نمونه‌اي ۲۱۴ نفري از اقشار مختلف اجتماعي، شامل: دانشجويان دانشگاه شهيد بهشتي، دانشجويان شرکت‌کننده در کلاس‌هاي تابستاني پژوهشکده علوم و معارف حديث (قم)، روحانيان حوزه علميه قم و همچنين تعدادي از افراد ساکن در شهرهاي تهران و بابل از سطوح مختلف اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي، اجرا گرديد. اين مرحله، به دليل اهميت انجام پرسش‌نامه روي گروه‌هاي مختلف و از جمله روحانيان، بسيار بيشتر از آنچه انتظار مي‌رفت، طولاني شد و نهايتاً هم پژوهشگران، به تعداد مورد نظر، دست نيافتند.
در همين جا لازم است اين نکته نيز يادآوري شود که براي افزايش ضريب اطمينان پرسش‌نامه، بايد اين پرسش‌نامه، روي يک گروه از مؤمنان ـ که از سطح ايمان بالايي برخوردار هستند ـ ، اجرا شود و نتايج آن، با گروه‌هاي ديگر مقايسه گردد. بديهي است که دست يافتن به اين گروه و جلب همکاري آنها، يکي از مهم‌ترين و وقت‌گيرترين چالش‌هاي پيش روي تحقيق حاضر است که بايد به هر حال براي آن چاره‌اي انديشيده شود. در اين مرحله، پژوهشگران مجبور شده‌اند که در برخي موارد به گونه‌اي، اين مشکل را دور بزنند و در برخي موارد ديگر، از اجراي آن صرف نظر نمايند.
به هر حال، پس از وارد کردن داده‌هاي جمع‌آوري شده در رايانه، داده‌ها از طريق برنامه آماري SPSS، تجزيه و تحليل شدند. مقايسه گروه‌ها با يکديگر نشان داد که


مثلث ايمان
180

طبيعي است که با وجود تمهيدات انديشيده شده در اين خصوص، اين مسئله، در باره پرسش‌نامه‌اي که شرح داده خواهد شد نيز وجود دارد و اين نکته، بدين معناست که خصوصاً در مواقعي که نتيجه آزمون، داراي منفعت يا ضرري (احتمالي ـ واقعي يا غير واقعي) براي آزمودني‌ها باشد، پاسخ‌هاي آزمودني‌ها، معتبر نخواهد بود.

فرايند شکل‌گيري و تهية پرسش‌نامة ۷۱ سؤالي

بر اساس الگوي نظريِ تهيه شده (الگوي سه بُعدي رابطه انسان با خدا يا مثلّث ايمان) ـ که در فصل پيشين به تفصيلْ مورد بحث قرار گرفت ـ بررسي عمقيِ متون ديني و روان‌شناختي در حوزه ارتباط انسان با خدا، و با استناد به منابع رواييِ مورد استفاده در طراحي الگو ـ که مجدّداً هم مرور شدند ـ ، براي هر يک از ابعاد و زيرگروه‌هاي ابعاد، ماده‌آزمون يا پرسش‌هايي طراحي شد.
بدين ترتيب، در گام نخست، مجموعه‌اي از يک صد و بيست ماده‌آزمونْ تهيه شد. ارتباط اين پرسش‌ها با ابعاد مورد نظر آنها در جريان چند جلسه مشترک و مباحثه بين مؤلّفان اوّل و دوم طرح، مورد بحث و بررسي قرار گرفت و در صورت تأييد مرتبط بودن آنها، جرح و تعديل و اصلاحات لازم روي آنها صورت گرفت. در پايان نيز ۷۱ مورد از اين مواد، براي قرار گرفتن در پرسش‌نامه اصلي، تعيين و انتخاب شدند.
در مرحله بعدي، مواد برگزيده شده به صورت تقريباً تصادفي، با يکديگر مخلوط و ترکيب شدند و در پرسش‌نامه قرار گرفتند. بدين ترتيب، پرسشنامه‌اي با ۷۱ ماده و سه زيرمقياس: «بيم (ترس) از خدا»، «اميد (نياز) به خدا»، و «محبّت به خدا»، جهت سنجش ارتباط افراد با خدا تهيه شد. در ضمن هر يک از پرسش‌هاي پرسش‌نامه، با مقياس ليکِرت و با پنج گزينه، از «کاملاً موافقم» تا «کاملاً مخالفم» تدوين شد. پس از تعيين مثبت يا منفي بودن محتواي پرسش‌ها، شيوه نمره‌گذاري آنها نيز تعيين شد. نهايتاً دستور العمل اجراي آزمون هم تهيه و به ابتداي پرسش‌نامه، اضافه شد. بدين ترتيب، نسخه اوّليه «پرسش‌نامه رابطه انسان با خدا» تهيه و آماده اجرا شد.
در مرحله بعد، براي بررسي روايي محتوايي اين پرسش‌نامه و بررسي اين مسئله که: «آيا اين پرسش‌نامه، کيفيت ارتباط افراد را با خدا مي‌سنجد؟»، متن نهايي تهيه

  • نام منبع :
    مثلث ايمان
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّدعلی مظاهری و عباس پسندیده، با همکاری: منصوره سادات صادقی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 9423
صفحه از 246
پرینت  ارسال به