نزول بلا اشاره كرد كه آن هم مفهومي مشترک در همه اديان محسوب ميشود. در قرآن كريم در موارد فراواني، از تهديد و انذار براي قانع كردن كفّار و مشركان به پذيرش اسلام و نيز براي مجبور كردن مسلمانان به پيروي از احكام و دستورهاي اسلام، استفاده شده است.۱ بنا بر اين، هدف اين بخش از متون ديني، آگاه کردن مردم و انذار دادن آنها نسبت به پيامدهاي منفي رفتار و کردارشان است.
در همين چارچوب، هنگامي که صحبت از رسالت انذاريِ پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله ميشود نيز بيان همين حقيقت است؛ يعني يکي از رسالتهاي پيامبر خدا صلي الله عليه و آله اين است که مردم را نسبت به اموري که از آنها يا بيخبرند و يا نسبت به آنها بيتوجّهاند، بيم دهد. از اين رو پيامبر صلي الله عليه و آله مأموريت دارد تا خطرات پيش روي مردم را بازگو نموده و مردم را نسبت به آنها توجّه دهد و حساس سازد تا شايد که باز ايستند و رفتار و کردارشان را اصلاح کنند. خداوند متعال در قرآن، تصريح کرده است که فلسفه بيان عذابها، تخويف و ترسانيدن مردم است و ميان خوف و تقوا نيز رابطهاي برقرار کرده است.۲
البته بايد بر اين نكته تأكيد كرد كه ترس از خدا در همه افراد، از ماهيتي واحد و يكسان برخوردار نيست و در واقع، اين ترس ميتواند ماهيتهاي كاملاً متفاوتي را
1.براي نمونه، حدود ۱۲۶ آيه در قرآن با واژۀ «انذار» و مشتقات آن آمده است و اين بجز آيات قبلي يا بعدي است كه ممكن است همراه آيۀ مورد نظر، به مسئلۀ انذار پرداخته باشند. علاوه بر اين، در قرآن از دوزخ، با نامهاي متعدّدي ياد شده كه هر كدام ميتوانند بيانگر جنبهاي از جنبههاي آن باشند؛ ۱۴۵ آيۀ با واژۀ «نار»، ۷۶ آيه با واژۀ «جهنّم»، ۲۶ آيه با واژۀ «جحيم» و ۱۸ آيه با واژۀ «سعير» نازل شده است و البته باز هم اين بجز آياتي است كه قبل يا بعد از اين آيات و بدون داشتن واژهاي خاص، به بيان ويژگيها و مسائل پيراموني دوزخ پرداختهاند. در احاديث نقل شده از معصومانۀ نيز صدها حديث در اين زمينه وجود دارد كه به عنوان نمونه، بيش از هزار مورد آن، در گروه تدوين موسوعههاي حديثي مركز تحقيقات دار الحديث، تهيه و آماده انتشار شدهاند.
2.) لَهُم مِّنْ فَوْقِهِمْ ظُلَلٌ مِّنَ النَّارِ وَ مِنْ تَحْتِهِمْ ظُلَلٌ ذلِک يخَوِّفُ اللهُ بِهِ عِبادَهُ يا عِبادِ فَاتَّقُونِ؛ و بر آنها از بالا و پايين سايبان آتش دوزخ است؛ آن آتشي كه خدا از آن بندگان را ميترساند كه اي بندگان، از آتش قهر من بترسيد) (سورۀ زُمَر، آيۀ ۱۶).