۳۷۴.امام صادق عليه السلام:ميان هر دو تكبير در نماز عيد فطر و عيد قربان ، مى گويى:
«خداوندا! اى اهل بزرگى و قدرت ، اى اهل بخشندگى و قدرت ، اى اهل بخشايش و رحمت ، اى اهل تقوا و آمرزش! در اين روز ، كه آن را براى مسلمانان ، عيد ، و براى محمّد صلى الله عليه و آله مايه ذخيره و افزايش قرار داده اى ، از تو مى خواهم كه بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستى ، همچون برترين درودى كه بر بنده اى از بندگانت فرستاده اى ؛ و بر فرشتگان مقرّب و فرستادگانت ، درود فرست و زنان و مردان مؤمن و مسلمان را ، زندگان و درگذشتگانشان را بيامرز!
خداوندا! از تو بهترينِ آنچه را بندگان فرستاده ات خواسته اند، مى خواهم و از بدى هر چه بندگان فرستاده ات از آن به تو پناه برده اند، به درگاهت پناه مى آورم».
۳۷۵.امام صادق عليه السلام:در دعاى نماز عيد فطر و عيد قربان ، بين هر دو تكبير مى گويى:
«خداوند تا ابد ، پروردگار من است و اسلام ، براى هميشه دين من است و محمّد ، هميشه پيامبر من است و قرآن ، همواره كتاب من است و كعبه تا ابد ، قبله من است و على تا ابد ، سرپرست من است و اوصيا تا ابد ، پيشوايان من اند» و يكايكِ آنان را تا آخر ، نام مى برى «و جز خداوند ، يكتايى نيست».
۳ / ۵
خطبه امير مؤمنان در روز عيد فطر
۳۷۶.مصباح المتهجّد ـ به نقل از جندب بن عبد اللّه اَزدى ، از پدرش ـ :على عليه السلامروز عيد فطر خطبه مى خواند و مى فرمود:
«ستايش ، خداوندى را كه آسمان ها و زمين را آفريد و تاريكى ها و روشنايى را پديد آورد. سپس آنان كه به پروردگارشان كفر ورزيدند، از حق
روى گردان مى شوند. چيزى را براى خداوند ، شريك قرار نمى دهيم و جز او ، سرپرستى نمى گيريم.
ستايش ، خداوندى را كه آنچه در آسمان ها و آنچه در زمين است ، براى اوست ، و نيز ستايش در آخرت ، از آنِ اوست و او حكيم آگاه است و آنچه را در زمين فرو مى رود و آنچه را از آن برمى آيد و آنچه را از آسمان فرود مى آيد و آنچه را در آن بالا مى رود ، مى داند و او مهربان آمرزنده است. چنين است پروردگار ما ، كه ثناى او شكوهمند است. بى پايان و بى سرانجام و بى نهايت است و معبودى جز او نيست و سرانجام ، به سوى اوست.
ستايش ، خداوندى را كه آسمان را نگه مى دارد تا بر زمين نيفتد ، مگر به اذن او . همانا خداوند به مردم ، دلسوز و مهربان است. خداوندا! با رحمتت ما را بيامرز و عافيتت را براى ما فراگير ساز و با نگهدارى ات ما را يارى رسان و ما را از رحمتت دور مگردان! همانا تو آمرزنده مهربانى.
ستايش ، خداوندى راست كه از رحمتش مأيوس نمى شوند و از نعمتش محروم نمى گردند و از رحمتش نااميد نمى شوند و از پرستش او روى برنمى تابند؛ آن كه با كلمه اش ، آسمان هاى هفتگانه برپا شده و زمين هاى هفتگانه قرار يافته و كوه هاى بزرگ ، ثابت گشته و بادهاى باروركننده جارى شده و ابرها در فضاى آسمان ، سِير كرده و درياها بر حدود آنها برپا شده است. پس ، خجسته است خداوند ، پروردگار جهانيان ، معبودى چيره و توانا كه قدرت جويان ، در برابرش خوارند و متكبّران ، در مقابلش بى مقدارند و جهانيان ، خواهى نخواهى ، گردن به فرمان او نهاده اند.
او را مى ستاييم به آنچه خودش را ستوده و آن گونه كه شايسته اوست؛ و از او يارى مى طلبيم و آمرزش مى خواهيم ؛ و گواهى مى دهيم كه معبودى جز خداوند نيست ، [ و ] شريكى ندارد. آنچه را سينه ها پنهان مى دارند و آنچه را درياها مى پوشانند و آنچه را لانه ها پنهان مى كنند و آنچه را رَحِم ها مى كاهند و مى افزايند (زمان حمل) ، مى داند و هر چيزى نزد او به اندازه است. نه تاريكى ها از او پنهان است و نه چيزى از علم او نهان. هيچ برگى نمى افتد ، مگر اين كه آن را مى داند و هيچ دانه اى در تاريكى هاى زمين نيست و هيچ تر و خشكى نيست، مگر آن كه در كتابى روشنگر است. ومى داند كه عمل كنندگان
چه مى كنند و به چه فرجامى برمى گردند.
از خداوند ، هدايت مى طلبيم و از گم راهى و تباهى به او پناه مى بريم و گواهى مى دهيم كه محمّد ، بنده و پيامبر و فرستاده او به سوى همه مردم و امين وحى اوست . [ گواهى مى دهيم كه] او رسالت پروردگارش را رساند و در راه خدا با روى گردانان از او ، نبرد كرد و او را پرستيد ، تا آن كه يقين (مرگ) ، او را فرا رسيد. درود خداوند بر او و خاندانش!
شما را ـ اى بندگان خدا ـ به پروا كردن از خدايى سفارش مى كنم كه هيچ يك از نعمت هاى او زوال نمى پذيرد و هيچ يك از رحمت هاى او گُم نمى شود و بندگانْ از او بى نياز نمى شوند و عمل ها پاداش نعمت هاى او نمى گردند؛ آن كه به آخرت تشويق كرده و به دنيا بى علاقه ساخته و از نافرمانى ها برحذر داشته و با بقا ، عزّت يافته و با عزّت و شُكوه ، يكتا گشته و مرگ را فرجامِ آفريدگان و راهِ گذشتگان قرار داده است. پس ، مرگ بر پيشانى همه آفريده ها ثبت ، و بر گردنشان حتمى است. [ مرگ ،] نه ناتوان از رسيدن به گريزنده است و نه هيچ دور و نزديكى ، از چنگش مى رود. هر لذّتى را در هم مى ريزد و هر شادمانى اى را از بين مى برد و هر نعمتى را مى گيرد.
بندگان خدا! دنيا ، سرايى است كه خداوند براى اهل آن ، فنا را پسنديده و كوچيدن از آن را بر ايشان حتمى ساخته است. هر چه در آن است ، پايان يافتنى است و هر كه در پى آن است ، نابودشدنى. امّا با اين همه ، دنيا شيرين و لذيذ و جذّاب و شاداب است؛ براى جوينده ، آراسته است و به دل مشتاق ، چسبيده؛ طمعكار ، آن را نيكو مى شمارد و ترسانِ هراسان ، از آن گريزان است. رحمت خدا بر شما! از آن با بهترين توشه اى كه نزد خود داريد ، بكوچيد و جز مقدارى كه شما را به مقصد برساند ، بر نگيريد . در دنيا همچون مسافرانى باشيد كه در منزلگاهى فرود آمده و در اندك سايه اى آرميده اند، سپس كوچيده و به راه خود رفته اند. چشم به آنچه ثروتمندانِ خوش گذارانْ از آن بهره مندند ، ندوزيد و در دنيا به خودتان زيان برسانيد ، كه اين ، حساب شما را سبك تر مى كند و براى نجات شما ، نزديك تر است.
هلا آگاه باشيد كه دنيا تغيير شكل داده و پشت كرده و در آستانه خدا حافظى قرار گرفته است . آگاه باشيد كه آخرت نزديك شده و روى آورده و بانگ آشنايى سر داده است . بدانيد كه امروز روز مسابقه و فردا روز پيشى گرفتن است . گروِ اين مسابقه بهشت و پايان آتش است . آيا توبه كننده اى از گناه وجود ندارد كه پيش از فرا رسيدن مرگش توبه كند؟ و يا عمل كننده اى كه پيش از رسيدن روز تنگدستى و بدبختى اش عمل نمايد؟ خداوند ، ما و شما را از كسانى قرار دهد كه از او بيم دارند و به اميد پاداش اويند .
آگاه باشيد كه امروز ، روزى است كه خداوندْ آن را عيد قرار داده و شما را
شايسته آن ساخته است. پس ، خدا را ياد كنيد تا شما را ياد كند ، و او را بزرگ بشماريد و تسبيح و تمجيد كنيد و او را بخوانيد تا پاسختان دهد ، و از او آمرزشى بخواهيد تا شما را بيامرزد ، و در پيشگاه او ناله و نيايش و توبه كنيد و به سوى او باز گرديد و زكات فطره خود را بپردازيد كه سنّت پيامبرتان و فريضه واجب پروردگارتان است . هر كس[ بايد ] زكات فطره را از سوى خود و همه خانواده اش (مرد يا زن ، كوچك يا بزرگ ، آزاد يا بنده) جدا كند ؛ براى هر نفر : يك صاع از جو ، يا يك صاع از خرما ، يا نيم صاع از گندم ، از درآمد پاك خود با رضامندى.
بندگانِ خدا! يكديگر را بر نيكى و تقوا يارى كنيد و به يكديگر مهربانى و عطوفت داشته باشيد؛ واجبات الهى را در آنچه به شما فرمان داده است ، ادا كنيد (همچون: برپا داشتن نمازهاى واجب ، پرداختن زكات ها ، گرفتن روزه ماه رمضان ، حجّ خانه خدا ، امر به معروف و نهى از منكر ، نيكى كردن به زنان و كنيزانتان) و در آنچه شما را از آن باز داشته ، از خدا پروا كنيد و در پرهيز از: دادن نسبت ناروا به زنان پاك دامن ، انجام دادن زشتى ها ، شرابخوارى ، كم گذاشتن در پيمانه و كاستن از وزن ، اداى گواهى دروغ ، فرار از جنگ ، [در ترك همه اينها] ، از خدا فرمان بُردارى كنيد.
خداوند ، ما و شما را با تقوا نگه دارد و آخرت را براى ما و شما بهتر از اين دنيا قرار دهد! همانا بهترين سخن و رساترين پند ، سخن خداى متعال است: أعوذ باللّه من الشيطان الرجيم ؛ « بسم اللّه الرحمن الرحيم * قل هو اللّه أحد*...» تا آخر سوره ».
سپس نشست و برخاست و فرمود:
«خدا را سپاس. او را مى ستاييم و از او يارى و آمرزش و هدايت مى طلبيم. به او ايمان داريم و بر او تكيه مى كنيم و از بدى هاى خودمان و بدى هاى كارهايمان ، به خداوند پناه مى بريم. هر كه را خدا هدايت كند ، هدايت يافته است و هر كه را خدا گم راه كند ، هرگز براى او سرپرستِ هدايتگرى نمى يابى. و گواهى مى دهم كه معبودى جز خداوند نيست ، يكتاى بى شريك است؛ و گواهى مى دهم كه محمّد ، بنده و فرستاده اوست». او باقى خطبه كوتاه در روز جمعه را ذكر كرده است.
