میان آمده است که درباره خداوند به مجادله میپرداختند۱ شاهدی بر وجود چنین مباحثی در دوره نزول قرآن است. همچنین نقل شده است که برخی اصحاب رسول خدا صلی الله علیه و اله گاه به مجادله در امور دین و آیات قرآن میپرداختند.۲ موارد بسیاری نیز وجود دارد که اصحاب درباره برخی مسائل کلامی سخن گفتهاند؛ برای مثال، عایشه در گفتوگو با یکی از اصحاب درباره اینکه آیا پیامبر صلی الله علیه و اله خداوند را دیده است یا نه، چنین گفته است:
۰.من زعم أن محمداً رأی ربه فقد اعظم علی اللّه الفریة وتلت: (لا تدرکه الابصار وهو یدرک الابصار وهو اللطیف الخبیر)؛ هر کس گمان کند که محمد صلی الله علیه و اله خداوند را دیده است، بر خداوند دروغ بزرگی بسته است و سپس این آیه را خواند: «چشمها او را درک نمیکنند و او چشمها را درک میکند و او مهربان و آگاه است».۳
در جایی دیگر کسی از حذیفة بن یمان درباره نماز رسول خدا صلی الله علیه و اله در شبی که به شکل معجزهآسایی به بیت المقدس رفت، میپرسد و او نیز به او پاسخ میدهد.۴ این موارد نشان میدهد که اصحاب پیامبر صلی الله علیه و اله درباره مسائل کلامی سخن میگفتند.
قرآن و سیره نبوی
متن قرآن بهعنوان نخستین متن اسلامی، زمینهساز نگاهی عقلانی به مسائل دینی بوده است. مهمترین شاهد این ادعا اصطلاحات حوزه معنایی عقل است که پیشتر