اَعراب اشعری به آنجا با هویتی عربی و شیعی شکل گرفت. با این حال، آنچه به مدرسه قم شهرت یافته است، از آغاز سده سوم هجری و با انتقال میراث حدیثی کوفه توسط افرادی مانند ابراهیم بن هاشم و احمد بن محمد بن عیسی اشعری به این شهر پدید آمد.
همچنین گفته شد که مدرسه قم خط محدّث - متکلمان کوفه را امتداد بخشید. البته، مدرسه قم تمایزهایی نیز با خط محدّث - متکلمان داشت: نخستین تمایز مدرسه قم و کوفه در این بود که بزرگان حدیثی مدرسه قم برخلاف گذشتگان خود سعی کردند نظامی جامع از معارف تشیع در قالب روایات ارائه دهند.
تمایز دیگر در عملکرد قمی‌ها در گزینش و پالایش احادیث امامیه بود. در حقیقت، قمی‌ها به پالایش میراث حدیثی کوفه پرداختند.
هرچند پیشتر عالمان مدرسه قم را از جهت جریان‌های درونی به چهار جریان فکری تقسیم کردیم،۱ ولی از نظر مواجهه با معتزله می‌توان آثار به جا مانده از مدرسه قم و به تبع اندیشه نویسندگان آنان را به دو دوره تقسیم کرد: ۱) دوره نخست که نماینده تمام‌نمای مدرسه قم و به تبع امتداد محدّث - متکلمان کوفه بوده‌اند؛ ۲) دوره متأخر مدرسه قم که با ظهور کلینی و کتاب کافی آغاز شد و با شیخ صدوق و آثار او اوج گرفت. آثار این دو محدّث بزرگ امامیه رنگ و بویی متفاوت از گذشتگان دارد
