عمل تبدیل نشود، حرمتی نخواهد داشت. فرد حسود به هیچ چیزی جز نابودی طرف محسود خود فکر نمی‌کند و در صورتی که طرف مقابلش، فرد خاطی نباشد، دچار حرمت دیگری می‌شود که تعرض به او باشد. به دلیل تنقیح مناط، می‌توان نتیجه گرفت که منجر‌شدن غضب به کفر، اختصاص به زنان نداشته و هر کسی در صورت هیجانی شدن غضب کند، غضب او را به کفر خواهد رساند؛ زیرا در غضب، نوعی بی‌توجهی و زیرپانهادن دستورات شرع، غفلت و بی‌اعتنایی به پروردگار وجود دارد.

۳. آشکارساز بدی‌ها

بر اساس روایات، عامل پرخاش، عاملی است که صفات واقعی و مخفی‌شده فرد را بیرون می‌ریزد؛ به عبارتی، حالت پرخاشگری مقاومت روانی فرد را برای پنهان‌داشتن هیجانات و برداشت‌های خود از مسائل را از میان برده و در نتیجه ماهیت ‌زشت و منفی امور باطنی خود را آشکار می‌سازد. همچنین می‌توان استنباط کرد که برای شناختن واقعی افراد، می‌توان به بررسی حالات‌شان در موقعیت‌های پرخاشگری آنها توجه کرد. مضمون روایتی از امیرمؤمنان‌ علیه السلام این مطلب را تایید می‌کند:
الغَضَبُ یردِی صَاحِبَهُ وَ یبدِی مَعَایبَهُ.^۱
پرخاشگری به صاحب این رفتار آسیب‌ می‌رساند و زشتی‌هایش را آشکار می‌سازد.
واژه «یردی» بیشتر به معنای هلاکت به کار می‌رود.^۲ حضرت می‌فرمایند که معایب فرد خشمگین، به واسطه پرخاشگری بیرون می‌ریزد. بیان روان‌شناختی این قضیه این است که افراد در مواقع هیجانی، هرگونه مقاومت‌های روانی خود را کنار گذاشته، بر اساس نزدیک‌ترین قالب‌های رفتاری و شخصیتی خود عمل می‌کنند؛ لذا تا فردی هیجانی یا خسته نشود، می‌تواند پشت نقاب شخصیتی خود مخفی

در صورتی که خشم فروخورده نشود، افزایش یافته و فرد را مجبور به انجام رفتارهای ارادی ناهنجار و غیراخلاقی پرخاشگری می‌کند و این اراده، کفر را قوام می‌بخشد؛ پس طبیعی است که یک رفتار ارادی ناهنجار، یک بازخورد طبیعی به دنبال داشته باشد. اگر مواردی هم تعبیر به غیظ شده باشد، باید تفسیر شود؛ مانند روایت زیر از امیرمؤمنان علیه السلام که به دلالت سیاق، منظور از غیظ، غضب است که به وسیله پرخاش فروکش کرده است:
لاَ یحمِلَنَّک الحَنَقِ عَلَی اقتِرَافِ الإِثمِ فتشفی غَیظَک وَ تسقم دِینِک.^۱
خشم زیاد، تو را مجبور به انجام گناه نکند که خشمت فروکش می‌کند؛ ولی دینت معیوب می‌شود.
روایت دیگری از امام باقر علیه السلام، نیز، غضب را منجر به کفر معرفی می‌کند. در صورتی که به لحاظ محتوا بتوان به این حدیث اعتماد کرد، تحلیل خوبی از غضب در آن بیان شده است:
غَیرَةُ النِّسَاءِ الحَسَدُ، وَ الحَسَدُ هُوَ أَصلُ الکفرِ، إِنّ النِّسَاءَ إِذَا غِرنَ غَضِبنَ، وَ إِذَا غَضِبنَ کفَرنَ إِلّاالمُسلِمَاتِ مِنهُنَّ.^۲
غیرت زنان [از] حسادت است و حسادت، ریشه کفر است. زنان هر گاه غیرت و رشک ورزند، خشم گیرند و چون خشم گیرند، به کفر گرایند؛ مگر زنان مسلمان.
ضمناً این روایت بیان می‌کند که چرا غضب، منجر به کفر می‌شود؛ زیرا عامل محرک آن را حسادت می‌داند که از ضد ارزشی‌ترین و هیجانی‌ترین صفات به شمار می‌رود. حسادت یکی از عوامل هیجانی غضب به شمار می‌رود. به طور غیر مستقیم نیز می‌شود فهمید که اگر غضب، تبدیل به عمل نشود؛ یعنی در حد همان غیظ ابتدایی بماند، حرمت نخواهد داشت؛ زیرا حسادت نوعاً صفتی است که آشکار می‌شود. حسادت قلبی صرف نیز، شبیه هیجان غیظ است تا ظهور پیدا نکند و به