است؛ در حالی‌که مردم کوفه، با بهانه‌های واهی از فرمان حضرت در بسیج برای جنگ همراه حضرت طفره می‌روند.
مطلب فرعی دیگری را همین‌جا می‌توان تذکر داد و آن، علائم جسمی خشم مثبت است؛ چون قبلاً هم اشاره کوتاهی به این مطلب شده بود، لازم به ذکر است که گروهی از روایات سیره در توصیف خشم مثبت معصومان، علائمی را نام می‌برند، شبیه آنچه در مطلق خشم گفته شده است. ما از این مطلب نتیجه می‌گیریم که خشم‌ مثبت، برخلاف جهت‌گیری انگیزشی و ارزشی آن، در علائم جسمی و فیزیولوژیکی، تفاوتی با نوع منفی‌اش ندارد. سیره‌ای که ابن‌ عمر نقل می‌کند؛ گویا در مورد مطلق خشم نبی مصداق دارد:
کانَ رَسُولُ اللهِ صلی الله علیه و آله یعرَفُ رِضَاهُ وَ غَضَبُهُ فِی وَجهِهِ کانَ إِذَا رَضِی فَکأَنَّمَا تُلاحِک الجُذرُ [الجُدُرُ] وَجهَهُ وَ إِذَا غَضِبَ خَسَفَ لَونُهُ وَ اسوَدَّ.^۱
خشم و خشنودی پیامبر صلی الله علیه و آله، از چهره‌اش فهمیده می‌شد. زمانی ‌که خشنود می‌شد، چهره‌اش گشوده می‌شد و زمانی‌ که خشمگین می‌شد، سیمایش گرفته و تاریک می‌شد.
هند ‌بن ‌ابی ‌هاله از رگ‌ برآمده حضرت در موقع خشم می‌گوید:
کَانَ رَسُولُ اللهِ وَاسِعَ الجَبِینِ أَزَجَّ الحَوَاجِبِ سَوَابِغَ فِی غَیرِ قَرَنٍ بَینَهَا لَهُ عِرقٌ یدِرُّهُ الغَضَبُ.^۲
پیامبر صلی الله علیه و آله گشاده پیشانی و ابرو کمانی و کشیده، اما نه پیوسته بود. او را رگی بود که غضب، آن رگ را برآمده می‌کرد.
همچنین منصور بن‌ حازم طی سؤال و جوابی که با امام صادق علیه السلام دارد، علائم خشم ایشان را موقع پاسخ‌‌دادن نقل می‌کند. وی می‌گوید: «به امام صادق علیه السلام گفتم: چه کسی نسبت به رسول خدا صلی الله علیه و آله شک دارد؟ فرمود: کافر. گفتم: کسی هم که در کفر

و ذاالنون [یونس‏] را (به یاد آور)، در آن هنگام که خشمگین (از میان قوم خود) رفت و چنین می‏پنداشت که ما بر او تنگ نخواهیم گرفت؛ (امّا موقعی که در کام نهنگ فرو رفت) در آن ظلمت‌ها(ی متراکم) صدا زد: «(خداوندا!) جز تو معبودی نیست! منزّهی تو! من از ستمکاران بودم!».^۱
اما علت گرفتاری حضرت، مربوط به غضبش نبوده؛ بلکه همان‌گونه که تفاسیر نوشته‌اند: حضرت بعد از وعده عذاب، باید به اذن خداوند خارج می‌شدند، نه یکسره بیرون بروند؛ هرچند می‌توان برای خروج با عجله حضرت نیز حکمتی یافت و آن اینکه قوم یونس، با خروج ناگهانی یونس، خطر عذاب را زودتر احساس‌کردند و یقینشان بیشتر شده و زودتر پشیمان می‌شدند والله ‌العالم. مواردی از خشم‌ مثبت در أئمه معصوم را در اینجا ذکر می‌کنیم. البته به مناسبت‌ روش‌های مقابله‌ نیز، قبلاً به برخی از این موارد اشاره شده است. از جمله، بخشی از خطبه نهج‌ البلاغه که حضرت را در حال سخنرانی، بسیار خشمگین و ناراحت می‌بینیم: «خدا شما را بکشد! دلم از دست شما پرخون و سینه‌ام لبریز از خشم است، جرعه‌های غم و اندوه را پیاپی به من نوشاندید و با نافرمانی و دست‌شستن از کمک و یاری، رأی و تدبیر مرا تباه و بی‌اثر ساختید».^۲
این خطبه ۲۷ نهج ‌البلاغه است که در مورد فضیلت جهاد در راه خدا و سرزنش مردم کوفه ایراد شده است. حضرت در حالی این خطبه را می‌خوانند که سپاه معاویه، شهرهای مرزی را تصرف کرده و فرماندار حضرت را کشته و اموال مردم را غارت کرده‌اند و زن و بچه بی‌دفاع را کشته یا اذیت ‌کرده‌اند. از طرفی معاویه از سمت شام، تصرف مرکز حکومت اسلام را قصد کرده و هر چه که مربوط به زحمات پیامبر‌ صلی الله علیه و آله