گزارش نمی‌شود. در مواردی که خشم مثبت است، از این جهت که مثبت است، عناوین مناسب‌تر به خود اختصاص داده و از آن ستایش شده است. در واقع خشم مثبت، در مرحله ظهور خود به صورت یک رفتار، به جهت شایستگی‌هایی که در صاحب خود نشان می‌دهد، با عناوین دیگری نیز نامیده می‌شود که ما از آنها به عنوان انواع خشم مثبت نام بردیم.

۱. خشم یا صلابت

در صورتی که منظور از خشم‌گرفتن قاطعیت و صریح عمل‌کردن برای رضای خدا باشد، از آن با تعبیر حدّة یاد می‌شود. قبلاً نیز، در بحث واژه‌شناسی اشاره کردیم که حدّة می‌تواند معانی مثبت و منفی مرتبط به معنای خشم داشته باشد؛ ولی در اینجا منظور ما معانی مثبت آن است. حدیث نبوی زیر بر این موضوع اشاره دارند:
لَن تَعتَرِی الحِدَّةُ أَحَداً مِن أُمَّتِی إِلّا خِیارَهَا.^۱
صلابت فقط مخصوص بهترین‌های امت من است.
با توجه به معنای کلی خشم مثبت، برگزیدگان امت پیامبر‌ صلی الله علیه و آله که در روایت فوق توصیف‌ شده‌اند، کسانی هستند که در راه خدا با احدی معامله نکرده و جز امر خدا با چیزی کنار نمی‌آیند. رمز قاطعیت این گروه، در حدیث دیگری از آن حضرت توضیح داده شده است:
الحِدَّةُ تَعتَرِی حَمَلَةَ القُرآنِ لِعِزَّةِ القُرآنِ فِی أَجوَافِهِم.^۲
حافظان قرآن، به خاطر عزتی که قرآن در وجودشان ایجاد کرده است، دارای صلابت هستند.
حافظان قرآن، چه چیزی از قرآن دریافت می‌کنند که باعث صلابت، نفوذناپذیری و جدیت آنها می‌شود؟ آنچه مسلم است، معارف قرآنی که سرشار از حقایق است، برای اهل آن که معمولاً حافظان به معنی عاملان به قرآن هستند، با تبدیل ‌شدن در

را واسطه اجرای مستقیم قدرت خداوند می‌داند. حضرت علی علیه السلام می‌فرمایند که چنین کسی بر قوای باطل(غیرحقیقی) فائق خواهد آمد:
مَن أَحَدَّ سِنَانَ الغَضَبِ للهِ سُبحَانَهُ، قَوِی عَلَی أَشِدَّاءِ البَاطِلِ.^۱
هر ‌کس سرنیزه خشم را به خاطر خداوند تیز کند، بر نیروهای باطل چیره شود.

۴. پاداش آخرت

مانند بسیاری از رفتاری‌های صحیح و برای خدا، خشم‌ مثبت نیز، مورد توجه بوده و پاداش‌های مناسبی برای آن در نظر گرفته شده است. هر رفتاری که برای آن اجر و مزد آخرتی در نظر گرفته شود، نشانه رضایت خداوند و حقیقت‌بودن آن عمل است. مولا علی علیه السلام به این مطلب اشاره فرمودند که غضب برای خداوند، رضایت او را به دنبال خواهد داشت:
وَمَن شَنَأَ الفَاسِقِینَ وَغَضِبَ للهِ عَزَّوَجَلَّ غَضِبَ اللهُ لَهُ وَ أَرضَاهُ یومَ القِیامَةِ.^۲
کسی ‌که با فاسقان دشمنی کند و برای خداوند خشم گیرد، خدا هم برای او خشم آورد و روز قیامت او را خشنود سازد.
این نوع پاسخ دهی به عمل بنده، ضمن اینکه نوعی پرورش و تذکر تربیتی برای همه است تا تمام رفتارها و نیت‌های خود را برای خداوند قرار دهند، در واقع از نوعی واقعیت خبر می‌دهد. اینجا تعهد و وفاداری دو جانبه احساس می‌شود. خداوند کریم خود را به نشان‌دادن وفاداری شایسته‌تر می‌بیند و باید تعهد خود را نشان دهد.

ج _ انواع خشم مثبت

خشم مثبت، به جز برخی از علائم فیزیولژیکی که قبلاً نام بردیم، شباهتی به نوع نابهنجار نداشته و گاهی حتی عنوان خشم یا غضب نیز، بر آن صادق نمی‌شود یا