243
مهار خشم

بعد حضرت می‌فرمایند که روش مناسب برای پیش‌بردن کار، ملایم‌بودن در برابر فرد خشمگین است. طبعاً این برخورد، باعث خاموشی خشم قبل از تبدیل به پرخاش‌ شده و مانعی برای پذیرش بعدی نخواهد گذاشت:
وَ لِن لِمَن غَالَظَک فَإِنَّهُ یوشِک أَن یلِینَ لَک۱.
و با کسی ‌که با تو به درشتی برخورد کند، نرمی کن؛ چون که به زودی او هم با تو نرمی خواهد کرد.
این روایت نیز که قبلاً بررسی کرده‌ بودیم، مؤید این مطلب است که اصولاً برخورد نرم در فرد دارای غیظ یا خشم، اثر کنترل خوبی داشته و حتی تبدیل به نرمی برخورد متقابل خواهد شد. البته این نرمی برخورد، در افرادی که شخصیت سالمی ندارند، همراه با احتیاط است تا به سوء استفاده تبدیل نشود. نرمی برخورد، مخصوص افراد کریم یا سالم است که پاسخ مناسبی برای این برخورد خواهند داشت. مصداق این مطلب را روایتی از آن حضرت تأیید می‌کند:
إِذَا غَضِبَ الکرِیمُ فَأَلِن لَهُ الکلامَ وَ إِذَا غَضِبَ اللَّئِیمُ فَخُذ لَهُ العَصَا۲.
اگر انسان بزرگواری خشمگین شد، با نرمی با او سخن بگو و اگر انسان پستی خشمگین شد، در مقابلش با احتیاط برخورد کن.

۴. بدون لج‌بازی

برخورد منطقی، شیوه درست مقابله با خشم دیگران است. در صورت ارائه هر‌گونه رفتار غیرمنطقی و لج بازگونه، هیجان خشم طرف مقابل تحریک بیشتری می‌شود. اگر رفتار لج بازگونه را به رفتاری مشابه رفتار ناهنجار طرف مقابل که به منظور مقابله به مثل یا اذیت او صورت می‌گیرد، تعریف کنیم، این نوع برخورد، زمینه تشدید پرخاشگری بیشتری را به وجود آورده و نهایتاً فرصت‌های جبرانی و اصلاح‌پذیری بعدی را دشوارتر خواهد ساخت؛ لذا در روایت زیر، امیرمؤمنان‌ علیه السلام، از هر‌گونه برخورد لج بازگونه با فرد خشمگین پرهیز داده شده است:

1.تحف العقول، ص۸۲؛ بحار الأنوار، ج۷۱، ص۱۶۸.

2.شرح نهج ‏البلاغة، ج۲۰، ص۲۸۵.


مهار خشم
242

مادی و امنیتی قرار دارد: بنابر‌این نتیجه می‌گیریم که با دادن هدیه به طور شایسته‌ای می‌توان، نه ‌تنها فرد خشمگین را آرام کرد؛ بلکه او را متوجه کار زشت خود کرده و تأثیر مثبتی در او به جا گذاشت.

۳.نرم‌خویی

یکی از بهترین جلوه‌های اخلاقی اسلام، توصیه به برخورد مناسب نسبت به دیگران است. موضوعاتی، مانند حسن خلق و عفو و بخشش , مداراکردن و خلاصه نرم‌خویی است. توصیه‌های رفتاری که باعث گسترش روابط اجتماعی گرم و صمیمی و اعتماد متقابل خواهد شد. همچنین است، در مقابله با برخوردهای نامناسب، توصیه شده با نرم‌خویی برخورد شود. احتمالاً این روش، فرصت بیشتری را به طرف مقابل می‌دهد تا خود را اصلاح و رفتار زشتش را جبران کند. روایت از ‌امیرمؤمنان‌ علیه السلام است که فرمود:
لِن لِمَن غَاظَک، تَظفَر بِطَلِبَتِک۱.
با کسی ‌که نسبت به تو خشم گرفته است، ملایم باش تا به خواسته‌ات برسی.
نرم‌خویی نیز، یکی از توصیه‌های برخورد با فرد خشمگین است. صاحب کتاب التحقیق می‌فرمایند که تفاوت «لین» با «رفق» در این است که استعمال «لین» عمومی است و در اشیاء، مادیات و همچنین اخلاقیات استفاده می‌شود؛ بر خلاف «رفق» که گفتیم فقط در غیرمادیات و اخلاقیات استفاده می‌شود. «لین» مفهوم مخالف خشونت است؛ اما «رفق» آسان‌گرفتن است، در مقابل سخت‌گیری. جالب است که پاسخ لین برای کسی است که غیظ یا خشم نشان ‌دهد؛ اما مدارا در برابر غضب یا پرخاش به کار رفته است؛ چون در برابر کسی که پرخاشگری می‌کند، نرمی و ملایمت آن چنان مفید نیست، بلکه سازگاری مهم است. در برابر غیظ نیز که صاحب‌ آن، فقط دنبال علائمی از طرف مقابلش است تا غیظش را به غضب تبدیل کند، نرمی و ملایمت مهم است.

1.کتاب من ‌لا یحضره ‌الفقیه، ج۴، ص۳۹۲.

  • نام منبع :
    مهار خشم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمدرضا کيومرثي اسکويي
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 32927
صفحه از 299
پرینت  ارسال به