241
مهار خشم

هدیه ‌دادن محبّت می‌آورد و برادری را نگه می‌دارد و کینه و دشمنی را می‌برد. برای یکدیگر هدیه ببرید؛ تا دوستدار هم شوید.
در نگرشی کلی‌تر، هدیه‌دادن دلالت بر تدبیر و تعالی ‌بین‌ فردی و هوش‌ عاطفی۱ می‌باشد.
به اصطلاح روان‌شناسان، فردی که از هدیه‌دادن استفاده می‌کند، در واقع از خودمیان‌بینی۲ خارج می‌شود و نقش و حضور دیگران را می‌پذیرد. این سطح از تحول، لازمه رشد عاطفی _ ‌اجتماعی فرد در سنین بعد بلوغ محسوب می‌شود. بر اساس فرآیند درون سازی۳ ، برون‌سازی۴ شناختی پیاژه۵ ، پایه‌های شناخت واقعیت و تحوّل فکری _ ‌منطقی در اثر عملکرد بر روی روان‌بنه آغاز شده و از خودمیان‌بینی۶ به سوی میان‌واگرایی۷ جهت می‌یابد و به عینی‌شدن فزاینده فکر منتهی می‌شود. پیاژه خروج از خودمیان‌بینی را تحول اساسی فرد و نیز نشانه سلامتی روان او می‌داند. در روایتی، صاحب هدیه و ارسال‌کننده نامه و نامه‌رسان او، نشانی از میزان رشد و عقلانیت صاحب نامه شمرده شده‌اند
ثَلاثَةٌ تَدُلُّ عَلَی عُقُولِ أَربَابِهَا: الرَّسُولُ، وَ الکتَابُ، وَ الهَدِیةُ۸.
سه چیز است که نشانگرِ خردِ صاحبان آنهاست: فرستاده، نامه و هدیه.
براستی نامه به خاطر محتوای خود، نامه‌رسان به خاطر انتخاب‌شدنش و هدیه‌ به دلیل رشد عاطفی و اجتماعی‌اش می‌تواند، بیانگر صاحب اصلی باشد. بر اساس طبقه‌بندی نیازهای مازلویی نیز، هدیه در سطح نیازهای عاطفی و بالاتر از نیازهای

1.EQ.

2.Egocentrism.

3.Assimilation.

4.Accommodation.

5.Piaget, J. (۱۹۶۴).

6.Decentration.

7.غرر ‌الحكم، ح۴۶۸۱.


مهار خشم
240

بر این اساس در برخی روایات، برای مقابله با خشم تجویز شده است؛ مانند حدیث امیرمؤمنان علیه السلام:
مَا استُعطِفَ السُّلطَانُ وَ لا استُسِلَّ سَخِیمَةُ الغَضبَانِ وَ لا استُمِیلَ المَهجُورُ وَ لا استُنجِحَت صِعَابُ الأُمُورِ وَ لا استُدفِعَتِ الشُّرُورُ بِمِثلِ الهَدِیةِ۱.
هیچ چیز مثل هدیه، موجب تلطف و مهربانی پادشاه، بیرون‌رفتن کینه فرد خشمگین، مایل‌شدن فرد مهجور (جداشده ‌از دیگران)، برآورده‌ شدن کارهای سخت و دفع‌شدن بدی‌ها نیست.
در مورد رفتار اخلاقی هدیه ‌دادن و هدیه ‌پذیرفتن، بحث‌های مفصلی در جای خود به عمل آمده است. ما ناچاریم صرفاً به هدف پژوهشی خود پرداخته و تأثیر آن را در کنترل خشم بررسی نماییم. همان طور که ملاحظه می‌شود، حضرت بیان می‌فرمایند که هدیه‌دادن یک موقعیت منحصربه فردی در اثربخشی بر برخی امور، از جمله غضب دارد. عنصر مشترک موارد یادشده، احتمالاً همان هیجان‌های منفی ناشی از برخوردها و نگرش‌ها است. هدیه در سوگیره‌های بدبینانه نیز، اثر مثبتی دارد. متن روایت نبوی بر این موضوع دلالت دارد:
تَهَادَوا؛ فَإِنَّ الهَدِیةَ تَسُلُّ السَّخَائِمَ، وَ تُجلِی ضَغَائِنَ العَدَاوَةِ وَ الأَحقَادِ۲.
برای یکدیگر هدیه ببرید؛ زیرا هدیه‌ بد‌خواهی‌‌ها را [از دل‌ها]بیرون می‌کشد و کینه‌های دشمنی و نفرت‌ها را برطرف می‌کند.
البته نقش هدیه صرفاً به عنوان یک عامل سلبی نیست؛ بلکه روایات تصریح دارند که علاوه بر نقش سلبی هدیه، باعث ایجاد نگرش مثبت، ایجاد عواطف و احساسات مثبت و محبت نیز خواهد شد. باز هم در نبوی مشهور داریم:
الهَدِیةُ تُورِثُ المَوَدَّةَ، وَ تَجدُرُ۳ الأُخُوَّةَ، وَ تُذهِبُ الضَّغِینَةَ، تَهَادَوا تَحَابُّوا۴.

1.مستدرک ‏الوسائل، ج۱۳، ص۲۰۷.

2.الكافی، ج۵، ص۱۴۳.

3.جَدَرَه یجدُرُه: حَوَّطه.لسان ‌العرب، ج۴، ص۱۲۱ و الضغینة: الحقد. همان، ج۱۳، ص۲۵۵.

4.بحار الأنوار، ج۷۴، ص۱۶۶.

  • نام منبع :
    مهار خشم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمدرضا کيومرثي اسکويي
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 32669
صفحه از 299
پرینت  ارسال به