201
مهار خشم

انسان به هدف‌های متعالی‌تر و بی‌میلی او به اثبات خود و فراموشی نیازهای شخصی خود خواهد شد. چیزی که در انسان غافل از خدا و ارزش‌های الهی وجود دارد.
قضاوت‌های ارزشی و دینی با پل‌زدن بر روی مشکلات، انسان را در کوتاه‌ترین زمان به مبدأ خود متصل می‌نماید. این امر، بلافاصله باعث کم‌رنگی و بی‌اهمیتی نسبت به موضوع مورد خشم شده و به صورت تمرکز بهتر یا خوشبینی و بی‌خیال‌شدن به فرد خشمگین کمک می‌کند.

۲. عاقبت‌اندیشی

یک روش کاربرد تفکر در کنترل هیجان‌ها، تفکر در‌باره سرانجام رفتار پرخاشگرانه است. انسان عاقل و عاقبت‌اندیش، با در‌نظر‌گرفتن عواقب هر امری، نسبت به اقدام عمل تصمیم‌ می‌گیرد. عقل انسان مشروط به عدم وجود موانع شناختی، خود قضاوت خواهد کرد که درگیرشدن فیزیکی با موضوعات هیجانی، جز ضرر و زیان سودی نداشته و اغلب باعث به وجود‌آمدن سوژه‌های ناراحتی و رنجش جدید خواهد شد.
باز تذکر این نکته مفید خواهد بود که در روایات مربوط به این مورد، عاقبت ‌اندیشی و تفکر نسبت به غضب سفارش شده است نه خشم؛ زیرا همان‌گونه که عرض شد، خشم یک پدیده ذاتی است که وجود آن را نمی‌شود انکار کرد؛ ولی غضب یا پرخاش که از آثار خشم است، هم جنبه رفتاری دارد و هم نیاز به؛ چون هر رفتاری منشأ پیدایش آثار بعدی است. حدیث قبلی که از حضرت علی علیه السلام در مورد عاقبت‌ خشم آوردیم، در این زمینه وارد شده بود که در بخشی از وصیت خود به فرزندشان امام حسن علیه السلام فرمودند:
...جرعه خشم را بنوش که من جرعه‌ای گواراتر از آن، از حیث سرانجام و لذت‌بخش‌تر از آن از حیث عافیت ندیدم و با کسی ‌که با تو به درشتی برخورد کند، نرمی‌کن، چون که به زودی او هم با تو نرمی خواهد کرد.۱

1.قال أمیرالمؤمنین علیه السلام: «وَ تَجَرَّعِ الغَیظَ فَإِنِّی لَم أَرَ جُرعَةً أَحلَی مِنهَا عَاقِبَةً وَ لا أَلَذَّ مَغَبَّةً وَ لِن لِمَن غَالَظَک فَإِنَّهُ یُوشِک أَن یلِینَ لَكَ...».
بحار الأنوار، ج۷۱، ص۱۶۸.


مهار خشم
200

این موارد، جملات ارزیابی، تلخی و تیزی خاصی خواهند داشت و بالطبع تحریک‌کنندگی بیشتری را باعث خواهد شد.
۳. در موقعیت خشم، توجه‌برگرداندن به خصوص به سمت خداوند که قدرت برتر است، کاهنده هیجان خواهد بود.
۴. توجه به روز قیامت و روز جزا، روزی که عواقب هر رفتار اشتباه و افراطی را مشاهده می‌کنیم، در کنترل هیجان خشم مؤثر خواهد بود.
۵. به طور حتم و یقین (کاربرد لن‌تحکم) امکان غلبه بر خشم جدی وجود نخواهد داشت؛مگر اینکه تصور یک امید بهتر و عاقبت مطمئن‌تر برای کنترل خشم به کارگرفته شود.
بخشی از این واقعیت که چگونه دانش آن هم از نوع دانش دینی می‌تواند، زمینه کنترل خشم را فراهم آورد، در روایت نبوی زیر بیان شده است:
وَ مَن جَمَعَ القُرآنَ فَنَولُهُ لا یجهَلُ مَعَ مَن یجهَلُ عَلَیهِ وَ لا یغضَبُ فِیمَن یغضَبُ عَلَیهِ وَ لا یحِدُّ فِیمَن یحِدُّ وَ لَکنَّهُ یعفُو وَ یصفَحُ وَ یغفِرُ وَ یحلُمُ لِتَعظِیمِ القُرآن.۱
هر کس‌ که حافظ قرآن باشد و حق آن را به جا آورد، با کسی ‌که با او به نادانی برخورد می‌کند، با نادانی مقابله نمی‌کند و نسبت به کسی ‌که بر او خشم می‌گیرد، خشمگین نمی‌شود و با تندخو، تندخویی نمی‌کند؛ بلکه به خاطر بزرگداشت قرآن، می‌بخشد و روی خوش نشان می‌دهد، گذشت و بردباری می‌کند.
این روایت، دانش قرآنی را در کنترل خشم کافی می‌داند. علمی که به مرحله عمل رسیده باشد. حافظ قرآنی که حق قرآن را به عمل آورده باشد؛ یعنی همین؛ نه تنها خشم به وسیله دانش قرآنی کنترل می‌شود؛ بلکه رفتارهای زیبای دیگری، مانند عفو، بخشش، روی خوش نشان‌دادن و تحمل‌داشتن را به ارمغان می‌آورد. قاعدتاً قرآن به عنوان خلاصه ارزش‌های الهی نازل شده بر بشر، با فرض اینکه مورد توجه جدی و فهم کامل قرار بگیرد، برای بشر جهان‌بینی خاصی را طراحی می‌کند که باعث تغییر اهداف

1.الكافی، ج۲، ص۶۰۴.

  • نام منبع :
    مهار خشم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمدرضا کيومرثي اسکويي
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 32688
صفحه از 299
پرینت  ارسال به