ناشی از فرو‌رفتن در دانش، آگاهی و در واقع، احاطه‌داشتن بر تمام احتمالات و عواقب است؛ لذا منظور از علم در این روایت، علم مفید عمل است؛ نه علمی که صرفاً حاکی از اطلاع از موضوع و محمول جملات باشد. علم همراه با تجربه که دارای پیش‌بینی و عاقبت‌اندیشی درست است.
همچنین، ترکیب جالبی از شیوه‌های شناختی و رفتاری را می‌توان در روایات جست و‌جو کرد. در توصیه امیرمؤمنان علیه السلام به مالک اشتر در کنترل خشم و شیوه این کار داریم:
اِملِک حَمِیةَ أَنفِک، وَ سَورَةَ حَدِّک، وَ سَطوَةَ یدِک، وَ غَربَ لِسَانِک، وَ احتَرِس مِن کلِّ ذَلِک بِکفِّ البَادِرَةِ، وَ تَأخِیرِ السَّطوَةِ، [وَ ارفَع بَصَرَک إِلَی السَّمَاءِ عِندَ مَا یحضُرُک مِنهُ]حَتَّی یسکنَ غَضَبُک فَتَملِک الاختِیارَ، وَلَن تُحکمَ ذَلِک مِن نَفسِک حَتَّی تُکثِرَ هُمُومَک بِذِکرِ المَعَادِ إِلَی رَبِّک.^۱
بادِ دماغ، تندی خشم، ضربِ دست و تیزی زبانت را مهار کن و با نگهداشتن زبانت به گاه خشم و درنگ‌کردن در حمله و نشان‌دادن ضرب دست، خود را از همه این صفات زشت نگهدار (و هر گاه این حالات به تو دست داد، نگاهت را به آسمان بردار) تا خشمت آرام گیرد و عنان اختیارت را در دست گیری و تو هرگز بر خود چنین تسلّطی پیدا نکنی؛ مگر آن‌گاه که فکر و ذکر خود را پیوسته متوجّه معاد و بازگشت به سوی پروردگارت گردانی.

نکات شناختی _ رفتاری کنترل خشم، در این روایت

۱. در مواقع خشم، باید رفتار پرخاشگرانه حدالامکان کنترل شود؛ مثلاً از تندی و برخورد فیزیکی کمتری برخوردار باشد.
۲. قضاوت‌های خود را حدالامکان تعدیل کرده و از حالت مطلق و کلی خارج کرد. در

خطاهای شناختی در موقعیت‌های خشم^۱

روایات نیز به اهمیت دانش و علم در کنترل عواطف اشاره می‌کنند؛ مانند فرمایش حضرت علی علیه السلام که در مورد تأثیر علم و آگاهی در کنترل غضب وارد شده است:
رَدُّ الغَضَبِ بِالحِلمِ ثَمَرَةُ العِلمِ.^۲
از ثمرات علم، کنار‌زدن خشم به وسیله بردباری است».
به طور طبیعی، اگر دانش انسان افزایش یابد، از سوی دیگر علم او ثمره‌ای، مانند حلم داشته باشد، چنین ثمره‌ای قطعاً در کنترل عواطف و احساسات به انسان کمک خواهد کرد. قبلاً هم توضیح دادیم که حلم، در واقع نتیجه علم و عمل است. حلم به مرحله عمل مربوط می‌شود. حلم در کنترل غیظ، نقش اساسی دارد؛ اما خود حلم،