137
مهار خشم

تربیت که یکی از رفتارهای بین فردی و پیچیده انسان و به خصوص انسان ارزشی می‌باشد، به شدت تحت الشعاع مسئله ادب مربی است؛ زیرا اغلب تأثیرگذاری مربی، به خاطر الگوی عملی‌بودن اوست. همچنین در روایات متعددی، توصیه بر ارائه ارزش‌ها به غیرالسنتکم وارد شده است. وقتی خود مربی با حالت زجرآور خشم برخورد کند، در حالی که منطق و استدلالش هم، تحت تأثیر خشمش قرار دارد، واضح است که چه نتیجه شومی در انتظار متربی خواهد بود.


مهار خشم
136

إِذَا احتَشَمَ المُؤمِنُ أَخَاهُ فَقَد فَارَقَهُ.۱
وقتی مؤمن برادرش را به خشم آورد، به یقین از او جدا شده است.
مرحوم رضی رحمة الله علیه در توضیح روایت می‌فرمایند:
حَشَمِهُ و أحشمه إذا أغضَبَهُ و قیل أَخجَلَهُ أو احتَشَمَهُ طَلبَ ذلک له و هو مظنّة مُفارقته.
.. .
یعنی او را به خشم آورد، برخی گفته‏اند، یعنی او را شرمنده ساخت و احتشم به معنای فراهم‌آوردن چنین حالتی است که زمینه جدایی را پدید می‏آورد.

۳. مانع تربیت

روایات زیر، این گمان باطل را رد می‌کند که تربیت‌ دیگران، مستلزم خشم و برخوردهای تند است. خشم در طرفین خشونت، نوعی احساس ضعف و بی‌اعتمادی به خود و روش تربیت ایجاد خواهد کرد. این احساس منفی، مقاومت منفی در متربی ایجاد کرده و مانع جدی برای القاء نکات تربیتی ایجاد خواهد کرد. خشم در صاحب خود، اشتباه در تدبیر و کم‌تحملی و رنجش ایجاد می‌کند، اموری که به هیچ وجه، با تربیت سازگاری ندارد؛ مانند فرمایش حضرت علیه السلام که فرمود:
لا أَدَبَ مَعَ غَضَبٍ.۲
در هنگام خشم، تأدیبی نیست.
همچنین اگر ادب را مصدر مجرد بگیریم، باز معنای آن، دور از ادب‌بودن خود صاحب خشم است؛ یعنی صاحب خشم اول باید خود متخلق به ادب باشد و رفتارش حاکی از غضب نباشد. سپس به کار تربیت بپردازد. در سیره رسول خدا صلی الله علیه و آله نیز آمده که حضرت از هرگونه تأدیب همراه غضب نهی فرموده‌اند۳ .

1.نهج ‌البلاغة، حکمت۴۸۰.

2.غرر الحكم، ح۱۰۵۲۹.

3.«نَهَی رَسُولُ اللهِ صلی الله علیه و آله عَنِ الأَدَبِ عِندَ الغَضَبِ». «پیامبر خدا صلی الله علیه و آله از تأدیب‌كردن [و تنبیه] به هنگام خشم نهی فرمود».
الکافی، ج۷، ص۲۶۰؛ بحار الأنوار، ج۷۶، ص۱۰۲.

  • نام منبع :
    مهار خشم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمدرضا کيومرثي اسکويي
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 32410
صفحه از 299
پرینت  ارسال به