«ای امیرمؤمنان چگونه میبینی؟» فرمود: «وای بر تو ای ذعلب! پروردگار
را دیدگان با چشم نمیبینند، بلکه او را قلبها با حقایق ایمانشان میبینند. وای برتو ای ذعلب! به درستی که پروردگار من لطیفتر از هر لطیفی است که با لطف قابل توصیف نیست، بزرگتر از هر عظمتی است که با عظمت قابل توصیف نیست و ... ».
از این روایت و نظایر آن (که کم نیست) معلوم میشود که وقتی قلب مؤمن مملو از ایمان میشود، بینایی دیگری پیدا میکند که امور غیر قابل رؤیت را گواهی میدهد. از با ارزشترین اشیاء نامرئی هم خداست. همچنین قلب محل بروز و ظهور انواع هیجانها و عواطف مثبت میباشد؛ لذا در قرآن شریف، انواع احساسها و ادراکها و همچنین عملکرد رفتاری آنها که ظاهر میشود، به قلب نسبت داده شده است؛ البته گاهی صفات مثبت از ناحیه مخالفش که منفی است ذکر شده؛ مثل قلب بیخیر؛ ولی قلب با خیر ذکر نشده است. به طور فشرده عناوین نسبت داده شده به قلب چنیناند:
قلب متکبر۱ ، قلب متذکر۲ ، قلب مدرک وحی۳ ، قلب غافل۴ ،
قلب هدایت شده۵ ، قلب پذیرا۶ ، قلب محل حضور خدا۷ ، قلب
1. (الَّذینَ یجادِلُونَ فی آیاتِ اللهِ بِغَیرِ سُلطَانٍ أَتاهُم كَبُرَ مَقتاً عِندَ اللهِ وَ عِندَ الَّذینَ آمَنُوا كَذلِک یطبَعُ اللهُ عَلی كُلِّ قَلبِ مُتَكَبِّرٍ جَبَّارٍ) .
غافر: ۳۵.
2. (إِنَّ فی ذلِک لَذِكری لِمَن كانَ لَهُ قَلبٌ أَو أَلقَی السَّمعَ وَ هُوَ شَهیدٌ) .
ق: ۳۷. (وَ اصبِر نَفسَک مَعَ الَّذینَ یدعُونَ رَبَّهُم بِالغَداةِ وَ العَشِی یریدُونَ وَجهَهُ وَ لا تَعدُ عَیناک عَنهُم تُریدُ زینَةَ الحَیاةِ الدُّنیا وَ لا تُطِع مَن أَغفَلنا قَلبَهُ عَن ذِكرِنا وَ اتَّبَعَ هَواهُ وَ كانَ أَمرُهُ فُرُطاً) .
كهف: ۲۸.
3. (قُل مَن كانَ عَدُوًّا لِجِبریلَ فَإِنَّهُ نَزَّلَهُ عَلی قَلبِک بِإِذنِ اللهِ مُصَدِّقاً لِما بَینَ یدَیهِ وَ هُدی وَ بُشری لِلمُؤمِنین) .
بقره: ۹۷.
4. (وَ اصبِر نَفسَک مَعَ الَّذینَ یدعُونَ رَبَّهُم بِالغَداةِ وَ العَشِی یریدُونَ وَجهَهُ وَ لا تَعدُ عَیناک عَنهُم تُریدُ زینَةَ الحَیاةِ الدُّنیا وَ لا تُطِع مَن أَغفَلنا قَلبَهُ عَن ذِكرِنا وَ اتَّبَعَ هَواهُ وَ كانَ أَمرُهُ فُرُطاً) .
كهف: ۲۸. (بَل قُلُوبُهُم فی غَمرَةٍ مِن هذا وَ لَهُم أَعمالٌ مِن دُونِ ذلِک هُم لَهَا عامِلُون) .
مؤمنون: ۶۳.
5. (ما أَصابَ مِن مُصیبَةٍ إِلاَّ بِإِذنِ اللهِ وَ مَن یؤمِن بِاللهِ یهدِ قَلبَهُ وَ اللهُ بِكُلِّ شَیءٍ عَلیمٌ) .
تغابن: ۱۱.
6. (إِنَّ فی ذلِک لَذِكری لِمَن كانَ لَهُ قَلبٌ أَو أَلقَی السَّمعَ وَ هُوَ شَهید) .
ق: ۷.
7. (یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُوا استَجیبُوا للهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاكُم لِما یحییكُم وَ اعلَمُوا أَنَّ اللهَ یحُولُ بَینَ المَرءِ وَ قَلبِهِ وَ أَنَّهُ إِلَیهِ تُحشَرُونَ) .
أنفال: ۲۴.