الحَیاءُ نُورٌ جَوهَرُهُ صَدرُ الإِیمَانِ، وَ تَفسِیرُهُ التَّثَبُّتُ عِندَ کلِّ شَیءٍ ینکرُهُ التَّوحِیدُ وَ المَعرِفَةُ.۱
شرم نوری است که ذات و جوهر آن صدرِ ایمان است، معنای شرم این است که در برابر هر آنچه با توحید و معرفت ناسازگار است خویشتن داری کنی.
همچنین، در روایتی واژه «التثبت»، عطف بر «الکفّ» شده است و نظایر این کاربرد وجود دارد۲ . بنابراین؛ شکی نیست که واژه «الحدة»، به معنای منفیاش، شامل مواردی میشود که انسان با عجله، تندی، بدون تأمل و تفکر کاری را انجام دهد که نمیداند. مشابهت این مفهوم با غضب، این است که در غضب هم انسان به خاطر شدت غلبه هیجان منفی، نسنجیده، بدون تدبیر و با تندی و خشونت کاری صورت میدهد؛ اما در معنی مثبتش، جدیت و درنگ نکردن در مسائل مهم معنا میشود.
۶. الرّضا
در لفظ فارسی، «رضا» به معنی «خشنودی و خرسند شدن»۳ و همین طور رضایت خاطر از زندگی و رضایت از داشتن سرنوشت است۴ ؛ ولی در فرهنگ عربی، قرآن و روایات، به معنی ضدّ «غضب» و «سخط» از آن یاد شده است؛ برای مثال در لسان العرب آمده است:
الرِّضا، مقصورٌ: ضدّ السَّخَط. و فی حدیث الدعاء: اللهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِرِضَاک مِن سَخَطِک۵ ... الغَضَبُ: نقیضُ الرِّضا.۶