تحلم است؛ یعنی کسی که فاقد حلم است، باید سعی کند به حد توان، بردباری ورزد تا به تدریج، مثل افراد بردبار شود، پس برای کسب صفت حلم، نیازمند الگوی بردباری هستیم. روایت سابق از آن حضرت، این ضرورت را بیان نمودهاند:
مَن لا یَتَحَلَّم لا یحلُم۱.
کسی که خود را به بردباری وادار نکند، بردبار نشود.
و دلیل این الگوگیری نیز، در بیان دیگری از حضرت وارد شده است که:
إِن لَم تَکن حَلِیماً فَتَحَلَّم؛ فَإِنَّهُ قَلَّ مَن تَشبَّهَ بِقَومٍ إِلّاأَوشَک أَن یکونَ مِنهُم۲.
اگر بردبار نیستی، وانمود کن که بردباری؛ زیرا کمتر کسی است که خود را شبیه گروهی کند و به زودی یکی از آنان نشود.
چهار. توانمندی
توانایی را میتوان تحت هر عنوانی از مفاهیم عمومی روانشناسی که دلالت بر قدرت من۳ یا خود۴ داشته باشد، تعریف کرد. بر اساس یک اصل مسلم در معرفت نفس اسلامی نیز، هر صفتی از صفات نفس، داری سطوح افراط، تفریط و حد وسط است و عقل انسان، همیشه تلاش میکند، قوای این صفات به سمت وسط تمایل داشته باشد و از انحراف در آن جلوگیری کند. ضعف در خشم هم، برای صاحب آن یک شخصیت ترسو و ضعیف به بار میآورد؛ چنان که افراط در آن نیز، انسان را به یک موجود مهاجم دائمی و آزاررسان تبدیل خواهد کرد که دیگران از دست، زبان وعملش در آسایش نخواهند بود۵ ؛ ولی کنترل وضعیت در حالت تعادل، نوعی توانایی تحت عنوان شجاعت نامیده میشود.