بخشی از روایات این بخش نیز، به طور کلی انسان را بر اساس صفت خشم و غضب طبقهبندی میکنند. روایاتی که کنترل خشم را جزء بهترین ارزشها میدانند و صاحب آن را از بهترین مردم. طبیعتاً انسان عامل به اصول اخلاقی و من جمله
فارغ از خشم، نوعی احساس عمیق ارزشمندی به خاطر کنترل خود دریافت خواهد کرد.
دو . هنجاریابی عمومی
در اینجا دوباره به ارتباط خشم با شیطان برمیگردیم. اگر شیطان را مرکز تمام انحرافهای بشر از معیار بهنجاری تلقی کنیم، در این صورت، کنترل غضب به عنوان یک فاکتور اساسی در جلوگیری از این انحراف قابل بررسی خواهد بود. اصل شیطان به عنوان واقعیتی خارجی در منابع دینی ما به وفور اثبات شده است. همچنین اینکه شیطان از اول خلقت آدم، به دنبال اضلال و ایجاد مانع رشد و تعالی انسان باشد، از مسلمات است.
یکی از راههای کلیدی غلبه بر شیطان، غلبه بر غضب معرفی شده است. شیطانی که عامل اصلی اضلال و ازلال و همهگونه هلاکت دنیوی و اخروی برای انسان است، گویا عمده تأثیرگذاری منفی خود را از طریق وادار کردن به غضب یا خشم منفی انجام میدهد.
بر این اساس میتوان گفت، یک معیار کلی برای پرهیز از انواع نابهنجاریهای انسان، پرهیز از خشم است؛ زیرا شیطان همواره از طریق خشم، معیارهای هنجار آدمی را از بین میبرد. مولا امیر مؤمنان علیه السلام میفرمایند که راه رهایی از دام شیطان، کنترل غضب است:
ظَفِرَ بِالشَّیطَانِ مَن غَلَبَ غَضَبَهُ۱.
کسی که بر خشم خود غالب گردد، بر شیطان پیروز شود.