گروهبندی آثار ذکرشده در منابع دینی با همان ساختاری فردی و اجتماعی امکان
مضاعفی را برای جمعآوری برکات دوری از خشم فراهم خواهد آورد؛ لذا با همان شیوه تقسیم در آثار خشم، به بیان آثار کنترل و مقابله خشم از نظر فردی و اجتماعی میپردازیم.
۱. آثار روان شناختی
یک. شخصیت سازی مثبت
در اینجا کنترل خشم و غضب را به عنوان یکی از مؤلفههای شخصیت برتر معرفی میکنیم. شخصیتهایی که در سایه مفاهیم ارزشی و اخلاقی متون دینیمان، مورد تحسین و افتخارند؛ هرچند در نظریههای شخصیت روانشناسان ناشناخته و تعریفنشده باشد. با در نظر گرفتن همراهی مفهوم مهار خشم، با شخصیتهای ارزشی، به این نتیجه نزدیک میشویم که بین مهار خشم و رسیدن به این صفات متعالی رابطه وجود دارد. یکی از موانع جدی در راه رسیدن به کمالات متعالی، خشم است. فرد متعالی کاملاً بر خشم و سایر احساساتش غلبه دارد. جهاد فرد با خشم، چنین ارزشمندی را برای او میآورد. مصداق روایت امیرمؤمنان علیه السلام است که:
جِهَادُ الغَضَبِ بِالحِلمِ بُرهَانُ النُّبلِ۱.
مبارزه با خشم به وسیله بردباری، نشانه بزرگمنشی است.
به طور خلاصه، این شخصیتهای ارزشی با عناوین متفاوتی در منابع دینی معرفی میشوند. در اینجا فقط بخشی از آن احادیثی را نام میبریم که در روایات مسیر پژوهش مشاهده کردیم. در این روایات، خاموشی خشم جزء مؤلفههای مشترک شخصیت برتر نامیده شده است. این شخصیتها در جای خودش جزء شخصیتهای ستایش