چه موقعی که از خود انسان صادر شود، باید با نوعی مدارا تلطیف شده و از دامنزدن و شدتبخشیدن پرهیز داده شود. وقتی آتش خشم شعلهور میشود، هرگونه پاسخ مشابهی ممکن است، باعث شعلهورترشدن آن شده و به اصطلاح بنزین روی آتش باشد. مضمون نامهای از امیرمومنان علیه السلام به یکی از عمال خود در مورد وفق و مداراکردن در زمان خشونت نشان میدهد که چه بسا در مواقع خشم مثبت نیز، مدارا و کمی نرمی لازم است:
وَ اخلِطِ الشِّدَّةَ بِضِغثٍ مِنَ اللِّینِ، وَ ارفُق مَا کانَ الرِّفقُ أَرفَقَ (أَوفَقَ) ۱.
و خشونت را با مقداری ملایمت درهم آمیز و هر جا ملایمت مناسبتر بود، ملایمت نشان بده.
تعبیر به ضغث۲ ، اشاره به نوعی مدارای همه بعدی در خشم و تندی است؛ مثلاً اگر برخورد تند و غضبآلود، جلوههای مختلف بروز و ظهور داشته باشد؛ مانند کلام، چهره، رفتار و نگرش منفی نسبت به موضوع و... حضرت میفرمایند که یک گروه از برخوردهای نرم را با غضب و تندی خود درهمآمیز؛ یعنی نگرش منفی خود را کمی جدی نگیر و خیلی تند رفتار نکن و به شدت چهره درهم نریز و افراطی سخن نگو. این نوع کنترل، در عین اینکه نهی کامل از غضب نشده است، میتواند نوعی دوراندیشی و روش بهتری در قاطعیت و جدیت در کار باشد.
۲. هدیه دادن
تأثیر روان شناختی هدیه در ایجاد تمایل و محبت به هدیهدهنده، به میزانی است که در برخی از روایات، از گرفتن هدیه نهی شده است. موارد نهی، شامل جاهایی میشود که دستور پرهیز داده شده است؛ مثل شخص ظالم یا موارد رشوه. به اجمال میشود فهمید که هدیه دادن، اثر قهری و طبیعیای که از خود میگذارد، نرمشداشتن است.