اما گروه دوم روایات، مستقیماً به تأثیربخشی صفت حلم در کنترل خشم و غضب می‌پردازند. در این بخش نیز، مومنان تشویق می‌شوند که از حلم، برای کنترل خشم استفاده کنند. حضرت سیدالساجدین علیه السلام فرمودند: «من از مردی خوشم می‌آید که هنگام خشم بردباری کند».۱ ماهیت کنترل‌کنندگی حلم نسبت به غضب، در روایات متعددی بیان شده است.۲ برخی از روایات، شیوه به دست‌آوردن این صفت با ارزش را نیز، به طور ضمنی بیان می‌کنند؛ مانند حدیث امیرمومنان علیه السلام که تصریح می‌نماید، حلم آتش غضب را خاموش می‌کند:
الحِلمُ یطفِئُ نَارَ الغَضَبِ، وَ الحِدَّةُ تُؤَجِّجُ إِحرَاقَهُ.۳
بردباری، آتش خشم را خاموش می‌کند و تندخویی شعله آن را برمی‌افروزد.
شیوه کسب حلم
این‌که اگر کسی حلیم نیست، باید با تمرین بردباری به این صفت برسد، واقعیتی است که در روایات زیادی به آن اشاره شده است.۴ افزون بر آن، از تحلم به عنوان بهترین نوع حلم یاد شده است.۵ احتمالاً به خاطر فعال‌تر بودن تحلّم، ارادی و
1. «إِنَّهُ لَیعجِبُنِی الرَّجُلُ أَن یدرِكَهُ حِلمُهُ عِندَ غَضَبِهِ».
الكافی، ج۲، ص۱۱۲.
2.الإمام علی أمیرالمؤمنین علیه السلام: «كُن حَلِیماً فِی الغَضَبِ صَبُوراً فِی الرَّهَبِ مُجمِلاً فِی الطَّلَب»؛ «به هنگام خشم، بردبار باش، هنگام ترس، صبور و هنگام خواستن، كم‌طلب باش (زیاده خواه مباش)».
عیون الحکم والمواعظ، ص۳۹۲. الإمام علی علیه السلام: «مَن غاظَک بِقُبحِ السَّفَهِ عَلَیكَ، فَغِظهُ بِحُسنِ الحِلمِ عَنهُ»؛ «هركه با زشتِی سبكسری، تو را خشمگین كرد، تو با زیبایی بردباری او را به خشم آور».
غرر الحكم، ح۸۶۲۰.
3.غرر الحكم، ح۲۰۶۳.
4.الإمام علی علیه السلام: «مَن تَحَلَّمَ حَلُمَ»؛ «هركه خود را به بردباری زند، بردبار شود.»
غرر الحكم، ح۷۶۵۵. الإمام الصادق علیه السلام: «إِذَا لَم تَكُن حَلِیماً فَتَحَلَّم»؛ «اگر بردبار نیستی، خود را به بردباری وادار».
الكافی، ج۲، ص۱۱۲.
5.الإمام علی علیه السلام: «خَیرُ الحِلمِ التَّحَلُّمُ»؛ «بهترین بردباری، واداشتن خود به بردباری است».
غرر الحكم، ح۴٩٦.
