خَلیلُ المَرءِ دَلیلٌ عَلى عَقلِهِ.^۱

۰.دوست آدمى نشانه خِرَد اوست.

از همین روی، دوستان می‏توانند مایه پشیمانی باشند، مگر آنان که سلامت روانی و معنوی داشته باشند و زندگی سالمی را در پیش گیرند. امام علی علیه السلام می‏فرماید:

لِلأَخِلّاءِ نَدامَةٌ إلَّا المُتَّقینَ.^۲

۰.براى دوستان، پشیمانى است، مگر [در دوستى با] پرهیزگاران.

با جویا شدن از نوجوانان درباره معنای دوستی، آنان بر دو ویژگی تأکید می‏‏کنند؛ نخستین ویژگی و مهم‏ترین آن، «صمیمیت» است. نوجوانان از دوستان خود توقع نزدیکی روان‏شناختی، اعتماد و درک متقابل دارند. به همین دلیل است که خودافشاگری (در میان گذاشتن افکار و احساسات خصوصی) میان دوستان در طول سال‏های نوجوانی افزایش می‏یابد. وانگهی نوجوانان بیشتر از جوانان یا بزرگسالان می‏خواهند که دوستان آنها «وفادار» باشند، یعنی از آنها حمایت کنند و دیگری را بر آنها ترجیح ندهند^۳.

هـ ـ خوش‏خُلقى

خوش‏خلقی که در تعبیرهای روایی به «حُسن خلق» از آن یاد شده، از جمله مفاهیمی است که در حوزه روابط میان فردی معنا می‏یابد و نقشی مهم در روابط جوان با خانواده و دوستانش دارد. این ویژگی می‏تواند کارکرد اجتماعی جوان را افزایش داده، به بهبود زمینه‏های ارتباطی بینجامد. امام صادق علیه السلام می‌فرماید: هرگاه ورقة بن نَوفَل^۴، نزد دختر عموی خود خدیجه دختر خُوَیلِد علیها السلام می‏رفت، او را چنین سفارش می‏کرد:

۰.اِعلَمی، أنَّ الشّابَّ الحَسَنَ الخُلُقِ مِفتاحٌ لِلخَیرِ، مِغلاقٌ لِلشَّرِّ وإنَّ الشّابَّ

و همچنان در کنار اویند. انتخاب دوست و دوست‏یابی موضوعی است که همیشه در کانون مهارت‏های لازم برای نوجوان و جوان بوده است؛ چراکه دوست می‏تواند روش زندگی آدمی را تغییر دهد و تعیین کند. رسول اکرم صلی الله علیه و آله می‏فرماید:

المَرءُ عَلى دینِ خَلیلِهِ، فَلیَنظُر أحَدُکُم مَن یُخالِلُ.^۱

۰.آدمى بر دین [و روش] دوست خود است. پس هریک از شما باید بنگرد که چه کسى را به دوستى برمی‏گزیند.

دوستان یک جوان، معیاری برای سنجش و ارزیابی خود او شمرده می‏شوند. گاهی دوراندیشی و گاه خردورزی یک جوان را می‌توان از این طریق ارزشیابی کرد. حضرت سلیمان علیه السلام فرمود:

لا تَحکُموا عَلى رَجُلٍ بِشَیءٍ حَتّى تَنظُروا إلى مَن یُصاحِبُ؛ فَإِنَّما یُعرَفُ الرَّجُلُ بِأَشکالِهِ و أقرانِهِ و یُنسَبُ إلى أصحابِهِ وأخدانِهِ.^۲

۰.درباره کسى داورى مکنید، مگر آنکه به هم‌نشینان او بنگرید؛ زیرا آدمى با همتایان و همانندهایش شناخته شده و به یاران و دوستانش نسبت داده می‏شود.

با زیر نظر داشتن دوستان یک جوان، می‌توان میزان دوراندیشی او را سنجید. امام علی علیه السلام می‏فرماید:

الحازِمُ مَن تَخَیَّرَ لِخُلَّتِهِ؛ فَإِنَّ المَرءَ یُوزَنُ بِخَلیلِهِ.^۳

۰.دوراندیش کسى است که براى دوستى‏اش گزینش کند؛ چراکه آدمى با دوستش سنجیده می‏شود.

افزون بر دوراندیشی، می‏توان میزان خردورزی جوان را با دیدن دوستانش ارزیابی کرد. امام علی علیه السلام می‏فرماید: