فقط روی ویژگی‏های سطحی تمرکز می‏‏کند. افراد کاردان می‌توانند آنچه را می‏دانند به‏طور خودکار برای رسیدن به چند راه از طریق یادآوری سریع و راحت به کار ببرند. در ضمن، در صورتی که مسئله‏ای دشوار باشد، از پیش برنامه‏ریزی می‏‏کنند، عناصر را منظم تحلیل و طبقه‏بندی می‏‏کنند و از چندین راه حلّ ممکن، بهترین را بر می‏گزینند، در حالی که افراد تازه کار، بیشتر از طریق کوشش و خطا، پیش می‏روند^۱.

کاردانی برای خلاقیت و حلّ مسئله ضروری است. تولیدات خلاقانه بزرگسالان با تولیدات کودکان از این نظر تفاوت دارد که نه‏تنها اصیل‏اند، بلکه به سمت نیازهای اجتماعی یا هنرشناختی گرایش دارند. خلاقیت پخته، به توانایی شناختی منحصر به فردی نیاز دارد. موردپژوهی‏ها از قاعده ده ساله رشد خلاقیت در سطح تسلط حمایت می‏‏کنند. یعنی برای تولید کردن یک اثر خلاق ده سال مواجهه مقدماتی با یک رشته و کاردانی کافی لازم دارد.^۲ به علاوه، یک قرن پژوهش نشان می‏دهد که دستاورد در اوائل بزرگسالی افزایش می‏یابد، در اواخر سی تا چهل سالگی یا اوائل چهل تا پنجاه سالگی به اوج می‏رسد و به‏تدریج کاهش می‏یابد؛ هر‏چند که به‏ندرت آن قدر قابل ملاحظه است که یک فرد خلاق را به انسانی غیر خلاق تبدیل کند^۳.

با اینکه خلاقیت در کاردانی ریشه دارد، همه افراد کاردان خلاق نیستند. خلاقیت به ویژگی‏های دیگری مانند شیوه تفکر نوآورانه، تحمل ابهام، انگیزه‏ای خاص برای موفق شدن، تمایل به آزمایش کردن و دوباره سعی کردن بعد از شکست، نیاز دارد^۴. در ضمن خلاقیت به زمان و نیرو نیاز دارد. به‏ویژه در باره زنان نیز خلاقیت می‏تواند به سبب فرزندپروری، طلاق یا همسری که حمایت‏کننده نیست، به تعویق افتد، یا مختل شود^۵.

د ـ استقرار تکالیف زندگی

دوره جوانی در حالی شکل می‏گیرد که با دوره نوجوانی در هم آمیخته است و جوان پس از عبور از بحران‏های هویتی و تشخیص اینکه زندگی متعلق به خود اوست، آرام‏آرام شروع به تدوین اصول و اهداف زندگی می‏‏کند و برای این اهداف برنامه‏ریزی و زمان دستیابی به آن را به صورت تقریبی ارزیابی می‏‏کند.

جوانی ـ که با جدایی از والدین، دست یافتن به استقلال، همسرگزینی و برقراری و تعمیق دوستی‏ها مشخص می‏شود ـ جوان را به سمت دوره‏ای که از استقرار نسبی در تکالیف زندگی است سوق می‌دهد؛ تکالیفی همچون ازدواج، کار، روابط اجتماعی، خود و خانواده. جوان با استحکام بخشیدن به شغل خود، یافتن همسر مناسب و شایسته، برقراری روابط پایدارتر، دنبال کردن اهداف، یافتن فلسفه‏ای منسجم برای زندگی به دنبال وضعیتی مستقر و با ثبات برای خویشتن خواهد بود. در این مرحله سبک زندگی فرد پایدار می‏شود و جوان بیشتر به کار، خانواده و دیگر جنبه‏های زندگی دل می‏بندد.

هـ ـ کاردانی و خلاقیت

کاردانی،^۱ فراگیری دانش گسترده در یک رشته یا یک کار است که تخصص به آن کمک می‏‏کند و با انتخاب رشته دانشگاهی یا یک شغل آغاز می‏شود؛ زیرا چند سال طول می‏کشد تا فرد در هر زمینه دشواری مهارت کسب کند. افراد کاردان در مقایسه با افراد تازه‏کار، سریع‏تر و به نحو کارآمدتری یادآوری و استدلال می‏‏کنند. فرد کاردان مفاهیم بیشتری را درباره تخصص خود می‏داند و آنها را به صورت غنی‏تری بیان می‏‏کند. در نتیجه افراد کاردان برخلاف افراد تازه‏کار که آگاهی سطحی دارند، بر پایه اصول زیربنایی که در ذهن دارند با مسائل مواجه می‏شوند. برای مثال، فیزیکدانی که آموزش عالی دیده است، به این موضوع توجّه دارد که وقتی چند مسئله به بقای انرژی مربوط می‏شوند، می‏توان آنها را به صورت مشابهی حلّ کرد. در مقابل، یک دانشجوی تازه‌کار فیزیک،