۸. وضعیّت بدنی

همچنان که چهره، اطلاعات فراوانی در خصوص حالت‌های هیجانی دیگران به ما می‏دهد، وضعیّت نشستن نیز از جمله مهم‏ترین منابع اطّلاعاتی در ارتباط به شمار می‏آید. اینکه فرد در هنگام گفتگو چگونه بایستد یا وضعیت نشستن او چگونه باشد، در ایجاد رابطه اهمیّت دارد. رسول اکرم صلی الله علیه و آله شیوه‏های مختلفی را برای نشستن در موقعیّت‏های مختلف انتخاب می‏کرد. حضرت عبدالعظیم علیه السلام نقل می‏کند:

۰.کَانَ النَّبِی صلی الله علیه و آله یَجْلِسُ ثَلَاثاً: الْقُرْفُصَا وَ هُوَ أَنْ یُقِیمَ سَاقَیهِ و یَسْتَقْبِلَهُمَا بِیَدَیهِ و یَشُدَّ یدَهُ فِی ذِرَاعِهِ؛ وَ کَانَ یَجْثُو عَلى رُکْبَتَیهِ؛ وَ کَانَ یَثْنِی رِجْلاً وَاحِدَةً وَ یَبْسُطُ عَلَیهَا الْأُخْرى و لَمْ‏یَرَ صلی الله علیه و آله مُتَرَبِّعاً قَطُّ.^۱

۰.پیامبر صلی الله علیه و آله بر سه گونه می‏نشست: گاهی ساق‏های پا را بلند مى‏کرد و دو دست خود را از جلو بر دور آن حلقه می‌زد، گاهى دو زانو مى‏نشست، گاهى یک پا را زیر ران خود گذاشته و پاى دیگر را روى آن مى‏خواباند و هرگز دیده نشد که آن حضرت چهار زانو بنشیند.

انتخاب هریک از این گونه‏ها، فارغ از اینکه فرد را در حالت‏های مختلفی از راحتی قرار می‏دهد، می‏تواند بیانگر روی‏آوری یا بی‏رغبتی فرد به ارتباط باشد که از فرهنگی به فرهنگ دیگر متفاوت است. ابوحمزه ثمالى روایت می‏کند که امام سجاد علیه السلام را دیدم نشسته و یکى از دو پایش را بر رانش گذاشته است. عرض کردم: مردم این نشستن را شایسته نمی‏دانند و مى‏گویند این نشستن، نشستن پروردگار است. امام علیه السلام فرمود:

إِنِّی إِنَّمَا جَلَسْتُ هذِهِ الْجِلْسَةَ لِلْمَلَالَةِ و الرَّبُّ لَایَمَلُّ و لَاتَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَ لَا نَوْمٌ.^۲

۰.من این گونه ننشستم مگر به جهت دلتنگى و پروردگار دلتنگ و ملول نمی‏شود و چرت و خواب او را فرا نمی‏گیرد.

۷. تماس چشمی

چشم‏ها و اطراف آن، گویاترین نشانه‏های ارتباطی هستند. چشم‏ها از حالت‌های درونی ما حکایت دارند. به همین علّت است که چشم‏ها، پیش‌قراول و طلیعه دل^۱ و نگاه، پیکِ دل دانسته شده است.^۲ از آنجا که چشم‏ها روایتگر حال درونی‏اند، در خوشی، برق می‏زنند، در غمگینی، قرمز و اشک آلود می‏شوند و در عصبانیّت، خشمگینانه خیره می‏شوند. چشم‏ها اطلاعات بسیار مهمّی را در زمینه روابط ما با اشخاص دیگر انتقال می‏دهند. آنها عشق و اعتماد به یک شخص یا دوربودن، صمیمی نبودن و قطع رابطه با دیگری را منتقل می‏سازند^۳. میزان علاقه و توجّه فرد را می‏توان از چشم‏ها فهمید. امام على علیه السلام در این ‏باره می‏فرماید:

إنَّ المَوَدَّةَ یُعَبِّرُ عَنهَا اللِّسانُ و عَنِ المَحَبَّةِ العَینانِ.^۴

۰.دوستى رشته‏اى است که زبان به آن گویاست و دیدگان از آن حکایتگرند.

در بسیاری از فرهنگ‏ها، تماس چشمیِ صمیمانه و گرم، خالص‏ترین شکل رابطه متقابل است. ارتباط چشمی بیانگر شدّت هیجان‌های ما درباره دیگران است. در ظاهر ما به کسانی که علاقه بیشتری داریم نگاه‏های طولانی‏تر و بیشتری می‏اندازیم. آنان که به همدیگر علاقه دارند مدّت‏زمان بیشتری را به ارتباط چشمی می‏گذرانند. همچنین کسانی که با هم خصومت دارند به یکدیگر خیره خیره می‏نگرند. امّا به‏راحتی می‏توان میان این دو نگاه خیره تمایز گذارد؛ زیرا با این دو نوع نگاه، حالت‏های چهره‏ای متفاوتی همچون لبخند و خشم همراه هستند^۵.