است. در آموزه‏های روایی بوسیدن پیشانی و گونه برادر دینی از مواردی دانسته شده که به ارتباط مؤثّر میان آنان کمک می‏کند. این شیوه برای ابراز حمایت عاطفی و تشویق بیشتر به گفتگو به کار گرفته می‏شود. از امام جعفر صادق علیه السلام روایت شده است که خطاب به شیعیان فرمود:

إِنَّ لَکُمْ لَنُوراً تُعْرَفُونَ بِهِ فِی الدُّنْیا، حَتّى أَنَّ أَحَدَکُمْ إِذَا لَقِیَ أَخَاهُ، قَبَّلَهُ فِی مَوْضِعِ النُّورِ مِنْ جَبْهَتِهِ.^۱

۰.همانا شما را نورى است که به وسیله آن در دنیا شناخته می‏شوید و هرگاه یکى از شما برادرش را دیدار کرد، محل نور را در پیشانى او ببوسد.

امام موسى کاظم علیه السلام نیز می‏فرماید:

مَنْ قَبَّلَ لِلرَّحِمِ ذَا قَرَابَةٍ، فَلَیسَ عَلَیهِ شَیءٌ وَ قُبْلَةُ الْأَخِ عَلَى الْخَدِّ وَ قُبْلَةُ الْأمَامِ بَینَ عَینَیهِ.^۲

۰.هر که به جهت صله رحم خویشاوندی را (بدون شهوت و غرض‌های باطل) ببوسد، بر او چیزى نیست، و بوسه برادر (دینی) بر گونه‌های اوست و بوسه گرفتن از امام میان دو چشم او.

بوسیدن در موقعیّت‏های مختلف ارتباطی، نتایج مختلفی به بار می‏آورد. بر مبنای آموزه‏های روایی، بوسیدن فرزند، مهر و محبت در پی‌دارد و بوسیدن همسر، تمایلات جنسی را افزایش می‏دهد. همچنین بوسیدن پدر و مادر، نوعی عبادت و بوسیدن برادر ایمانی، دین است. امام على علیه السلام می‏فرماید:

قُبلَةُ الوَلَدِ رَحمَةٌ و قُبلَةُ المَرأةِ شَهوَةٌ و قُبلَةُ الوالِدَینِ عِبادَةٌ و قُبلَةُ الرجُلِ أخاهُ دِینٌ.

۰.بوسیدن فرزند مهر و محبّت است و بوسیدن همسر شهوت و بوسیدن پدر و مادر عبادت و بوسیدن برادرِ ایمانى، دین است.

اللّهِ و لایُریدانِ غَرَضاً مِن أغراضِ الدُّنیا قیلَ لَهُما: مَغفوراً لَکُما، فَاستَأنِفا.^۱

۰.هر گاه دو مؤمن همدیگر را در آغوش گیرند، غرق رحمت شوند و هرگاه برای خداوند و نه براى غرضى از اغراض دنیوى، یکدیگر را در آغوش کشند، به آنها گفته شود: آمرزیده شدید، پس عمل را از سر گیرید.

«رحمتِ» اشاره شده در این روایت به معنای مهربانی و انعطاف‏پذیری است؛ چراکه رحمت آن هنگام که از سوی خداوند متعال باشد به معنای انعام و احسان پروردگار است و آن‏گاه که میان انسان‏ها باشد به معنای مهربانی و انعطاف‏پذیری است.^۲ این وضعیتِ ارتباطی افزون بر آنکه می‏تواند رحمت پروردگار را که احسان و فضل اوست در بر بگیرد،‏ می‏تواند موجبات انعطاف‏پذیری و مهربانی بیشتر را میان انسان‏ها فراهم آورد.

در روایت دیگری از امام صادق علیهما السلام آمده است:

أیَّما مُؤمِنٍ خَرَجَ إلى أخیهِ یَزورُهُ عارِفاً بِحَقِّهِ کَتَبَ اللّهُ لَهُ بِکُلِّ خُطوَةٍ حَسَنَةً و مُحِیَت عَنهُ سَیِّئَةٌ و رُفِعَت لَهُ دَرَجَةٌ و إذا طَرَقَ البابَ فُتِحَت لَهُ أبوابُ السَّماءِ، فَإذَا التَقَیا و تَصافَحا و تَعانَقا أقبَلَ اللّهُ عَلَیهِما بِوَجهِهِ.^۳

۰.هر مؤمنى که براى دیدن برادر خود حرکت کند و به حقّ او آشنا باشد، خداوند براى هر گامى که بر مى‌دارد یک ثواب برایش بنویسد و یک گناه از او محو می‌سازد و یک درجه بالا برده شود و چون درِ خانه برادر مؤمنش را بکوبد، درهاى آسمان به رویش گشوده شوند و چون همدیگر را ملاقات کنند و دست دهند و یکدیگر را در آغوش کشند، خدا رویش را به آنها کند.

۶. بوسیدن

شکل‏های مختلف تماس همچون دست دادن و درآغوش کشیدن می‏توانند نشان‏دهنده میزان علاقه و علامتِ توجّه ما به فرد مقابل باشند. بوسیدن نیز یکی دیگر از این موارد