نمی‌توانند روابط خود را مدیریّت کنند و به طور عمده از روابط بیش از حدّ خود گله‏مندند.

د ـ سبک سودمند

فرد برخوردار از سبک سودمند، با بهره‏گیری از مهارت‏های ارتباطی، به شیوه‏ای کاملاً فعّال درصدد ایفای نقش خویش در اجتماع است. وی هیچ‏گاه از موقعیّت ارتباطی اجتناب نکرده و پرخاشگری را نیز چاشنی ارتباط نخواهد کرد. وی به‏آسانی می‏تواند روابط خود را تنظیم کند. چنین فردی به‏طور کلّی به ارتباط با خانواده، دوستان، همکاران و جامعه علاقه‏مند است. فرد دارای سبک سودمند، با دیگران همکاری و در چارچوب کاملاً رشدیافته‏ا‏ی با مشکلات مقابله می‏‏کند. همچنین با این شیوه ارتباطی، تعاملات سودمندی برای خود و اطرافیانش رقم خواهد زد.

دارندگان سه سبکِ پرخاشگر، منفعل و دوری‏گزین، برای رویارویی با مشکلات روزمره زندگی، آمادگی لازم را ندارند و در برقراری و تداوم ارتباط دچار مشکل هستند. اما در برابر آنها، دارنده سبک سودمند، در قبال رفتار مثبت و منفی دیگران از الگوهای تعاملی مناسب بهره می‏گیرد و سطح ارتباطی خویش را بهبود می‏بخشد.

الگوهای تعاملی در سبک سودمند

الگوهای تعاملی موجود در سبک سودمند، دو سطح از روابط متقابل را پوشش می‏دهند؛ سطح اوّل، در برابر رفتار مثبت دیگران است و سطح دوم، در برابر رفتار منفی دیگران. در هریک از این دو سطح احتمال آنکه یکی از سه واکنشِ همانند، برتر و کهتر رخ دهد، وجود دارد. برای نمونه، در آموزه‏های دینی هنگامی که با رفتار مثبت دیگران مواجه می‏شویم، واکنشِ همانند، جبران این رفتار در همان حد و اندازه خواهد بود و واکنش برتر، قدردانی را در پی خواهد داشت. مواردی که در جدول ذیل آمده‌اند، به نمونه‏هایی از واکنش‏های ممکن در سبک سودمند اشاره دارند.

نزدیک)، کیفیت ارتباط (رضایت‏بخش یا ناراضی‏کننده) و وجود مهارت‏های ارتباطی (قاطع و صریح یا غیر قاطع و غیر مستقیم) در شکل‏گیری سبک‏ها نقش دارد. تضارب این مؤلفه‌ها به شکل‏گیری سبک‏های ارتباطی شامل سبک دوری گزین، سبک پرخاشگر، سبک آمیخته و سبک سودمند منجر خواهد شد.

الف ـ سبک دوری‏گزین

افراد با سبک ارتباطی دوری‏گزین دارای فعّالیت محدود و در ارتباطات، غیر فعّال‏اند. این افراد به دلیل ویژگی‏های شخصیّتی و به سبب فقدان مهارت‏های ارتباطی، دوری‏جستن از جمع را بر ایجاد ارتباط ترجیح می‏دهند. آنها برای اجتناب از شکست، با دوستان یا جامعه درگیر نمی‏شوند و اصولاً انسان‏هایی تنها و در اغلب موارد ناموفّق‏اند.

ب ـ سبک پرخاشگر

سبک ارتباطی پرخاشگر، بر اساس ارتباط‌های مستقیم و البتّه بدون احترام متقابل تعریف می‏شود. رفتار فرد پرخاشگر دارای صداقت است؛ زیرا آنچه را در دلش می‏گذرد بی‏پروا در رفتارش نشان می‏دهد؛ امّا در این برخورد مستقیم، نه به خود احترام می‏گذارد و نه به دیگری. همچنین گفته‏های فرد پرخاشگر معمولاً روشن و شفّاف نیستند. کافی است وقتی خیلی عصبانی می‏شوید به حرف‏هایی که می‏زنید دقّت کنید. فرد عصبانی معمولاً کلّی‏گویی می‏کند و پیام‏هایی را که به دیگران ارسال می‏کند به دلیل مبهم بودن، ارزش خبری ندارند.

ج ـ سبک آمیخته

در سبک آمیخته، فرد افزون بر آنکه ارتباط صریح و مستقیم ندارد، به دلیل ویژگی‏های شخصیتی و نداشتن مهارت‏های ارتباطی، از لحاظ عاطفی و هیجانی روابطی آمیخته و تنظیم نشده دارد و در ارتباط‌های عاطفی بیش از اندازه با دیگران صمیمی، درگیر و نزدیک است. این سبک ارتباطی موجب خواهد شد تا دیگران از ارتباط با او سوء استفاده کنند و خود فرد نیز احساس ناخوشایندی از آن داشته باشد. این افراد بیشتر اوقات