«خاکساری و فروتنی» در پیشگاه حضرت حق از جمله آداب شایسته هنگام دعاست. محمد بن مسلم از یاران امام باقر علیه السلام میگوید که از آن حضرت درباره این سخن خداوند عزّ و جل پرسیدم که:
(فَمَا اسْتَکَانُواْ لِرَبِّهِمْ و مَا یتَضَرَّعُونَ.۱
۰.در برابر پروردگارشان خاکسارى و خوارى نکردند).
آن حضرت در تفسیر این آیه فرمود:
الاِستِکانَةُ هِی الخُضوعُ و التَّضَرُّعُ رَفعُ الیدَینِ و التَّضَرُّعُ بِهِما.۲
۰.خاکسارى، همان فروتنى است و خوارى نمودن، بلند کردن دو دست و زارى کردن با آنهاست.
«حالت گریه و انابه داشتن»، نیز از دیگر آدابی است که در هنگام دعا بدان سفارش شده است. در چنین وضعیتی آدمی رقت قلب را حس میکند و خود را به لحاظ احساسی به معبود خویش نزدیکتر مییابد. امام صادق علیه السلام میفرماید:
إذَا اقشَعَرَّ جِلدُکَ و دَمَعَت عَیناکَ، فَدونَکَ دونَکَ، فَقَد قُصِدَ قَصدُکَ.۳