331
مهارت‌های زندگی

لایزالُ الدُّعاءُ مَحجوباً حَتّى یُصَلّىَ عَلى مُحَمَّدٍ و آلِ مُحَمَّدٍ.۱

۰.دعا پیوسته اجابت نشده می‌ماند، تا آن‏گاه که بر محمد و خاندان محمد درود فرستاده شود.

آخرین مرحله و گام نهایی در آغاز نیایش، «توسل جستن به پیامبرخدا و خاندانش صلوات الله علیهم» است. داوود رقّى از حالات امام صادق علیه السلام نقل می‏کند:

۰.إنّی کُنتُ أسمَعُ أبا عَبدِ اللّهِ علیه السلام أکثَرَ ما یلِحُّ بِهِ فِی الدُّعاءِ عَلَى اللّهِ بِحَقِّ الخَمسَةِ، یعنی رَسولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله و أمیرَ المُؤمِنینَ و فاطِمَةَ و الحَسَنَ و الحُسَینَ صَلَواتُ اللّهِ عَلَیهِم.۲

۰.بارها از امام صادق علیه السلام می‏شنیدم که در هنگام دعا، خدا را به حقّ پنج تن، یعنى پیامبر خدا، امیر مؤمنان، فاطمه، حسن و حسین ـ که درودهاى خدا بر آنان باد ـ‏ بسیار سوگند می‏داد.

ج ـ آداب هنگام نیایش

پاسخ این پرسش را که هنگام نیایش چگونه باید ‏بود تا بهترین حالت‏های معنوی حاصل آید، می‏توان از مجموعه‏ای از آموزه‏های دینی برداشت کرد. از جمله این حالات و آداب می‌توان به خاکساری و فروتنی در پیشگاه حضرت حق، حالت گریه و انابه به خود گرفتن، خواندن دعا در نهان و با صدای آهسته، بلند کردن دست‏ها هنگام دعا، برای همه دعا کردن، بسیار خواستن از خداوند، قاطعیت و پافشاری در دعا و سجده کردن هنگام دعا، اشاره کرد.

1.. الکافی، ج۲، ص۴۹۱، ح۱؛ مکارم الأخلاق، ج۲، ص۱۸، ح۲۰۳۵؛ الأمالی، طوسی، ص۶۶۲، ح۱۳۷۹؛ الدعوات، ص۳۱، ح۶۷؛ بحارالأنوار، ج۹۳، ص۳۱۲، ح۱۶؛ امام صادق علیه السلام: کُلُّ دُعاءٍ یُدعَى اللّهُ عزّ و جل بِهِ مَحجوبٌ عَنِ السَّماءِ حَتّى یصَلّى عَلى مُحَمَّدٍ و آلِ مُحَمَّدٍ؛ هر دعایى که به درگاه خداوند عزّ و جل شود، پیوسته از [ورود به ] آسمان ممنوع است، مگر آنکه بر محمد و خاندان محمد، درود فرستاده شود. (الکافی، ج۲، ص۴۹۳، ح۱۰؛ المقنع، ص۲۹۷؛ ثواب الأعمال، ص۱۸۶، ح۳؛ مکارم الأخلاق، ج۲، ص۸۸، ح۲۲۳۸؛ روضة الواعظین، ص۳۶۰؛ بحار الأنوار، ج۹۳، ص۳۱۱، ح۱۱).

2.. الکافی، ج۲، ص۵۸۰، ح۱۱.


مهارت‌های زندگی
330

ما أدنى ما یُجزِئُ مِنَ التَّمجیدِ؟ قالَ صلی الله علیه و آله: «قُل: اللّهُمَّ أنتَ الأَوَّلُ فَلَیسَ قَبلَکَ شَیءٌ و أنتَ الآخِرُ فَلَیسَ بَعدَکَ شَیءٌ و أنتَ الظّاهِرُ فَلَیسَ فَوقَکَ شَیءٌ و أنتَ الباطِنُ فَلَیسَ دونَکَ شَیءٌ و أنتَ العَزیزُ الحَکیمُ».۱

۰.«هر دعایى که پیش از آن تمجیدى نباشد [در خواستى] ناقص است. نخست تمجید [خداوند] و سپس دعا!» [راوى گوید:] گفتم: کمترین حدّ تمجید که کفایت می‏کند، چیست؟ فرمود: «بگو: پروردگارا! تو آغازی و پیش از تو چیزى نیست. تو پایانی و پس از تو چیزى نیست. تو پیدایى و پیداتر از تو چیزى نیست و تو نهانى و نهان‏تر از تو چیزى نیست. تو عزیز حکیمى».

امام صادق علیه السلام پس از حمد و ثنای الهی، «اعتراف و اقرار به گناه» در پیشگاه حضرت حق را گام دیگری پیش از مسألت و دعا کردن می‏داند. آن حضرت می‏فرماید:

إنَّما هِی المِدحَةُ، ثُمَّ الثَّناءُ، ثُمَّ الإِقرارُ بِالذَّنبِ، ثُمَّ المَسأَلَةُ؛ إنَّهُ وَ اللّهِ ما خَرَجَ عَبدٌ مِن ذَنبٍ إلّا بِالإِقرارِ.۲

۰.مرحله نخست، دعا ستایش، سپس، ثنا گفتن، آن‌گاه، اعتراف کردن به گناه و پس از اینها درخواست کردن است؛ زیرا به خدا سوگند، هیچ بنده‏اى از گناهى بیرون نشد، مگر با اعتراف [به آن].

«درود فرستادن بر حضرت محمد صلی الله علیه و آله»؛ آخرین فرستاده الهی و خاندان گرامی‏اش نیز یکی دیگر از آداب شایسته در آغاز دعاست. امام صادق علیه السلام می‏فرماید:

1.. مکارم الأخلاق، ج۲، ص۸۰، ح۲۲۰۶؛ الکافی، ج۲، ص۵۰۴، ح۶؛ بحار الأنوار، ج۹۳، ص۳۱۷، ح۲۱؛ امام صادق علیه السلام: إذا أرَدتَ أن تَدعُوَ فَمَجِّدِ اللّهَ عزّ و جل و احمَدهُ و سَبِّحهُ و هَلِّلهُ و أثنِ عَلَیهِ و صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ النَّبِیِّ و آلِهِ، ثُمَّ سَل تُعطَ؛ هر گاه خواستى دعا کنى، نخست خداوند عزّ و جل را ستایش کن و به پاکى و یگانگى‌اش بستاى و ثناى او بگو و بر محمدِ پیامبر و خاندان او درود فرست. سپس، درخواست کن تا به تو عطا شود. (الکافی، ج۲، ص۴۸۵، ح۵؛ مکارم الأخلاق، ج۲، ص۱۶، ح۲۰۳۰؛ بحار الأنوار، ج۹۳، ص۳۱۵، ح۲۱).

2.. الکافی، ج۲، ص۴۸۴، ح۳؛ عدّة الداعی، ص۱۴۸؛ فلاح السائل، ص۹۰، ح۲۳؛ بحار الأنوار، ج۹۳، ص۳۱۸، ح۲۳.

  • نام منبع :
    مهارت‌های زندگی
    سایر پدیدآورندگان :
    سيد مهدي خطيب
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 93799
صفحه از 391
پرینت  ارسال به