241
مهارت‌های زندگی

د ـ مدیریّت روابط

از جمله قلمروهایی که روابط همسران را به چالش می‌کشد فقدان الگویی مناسب در تعامل با دیگران است. مدیریت روابط بر اساس الگویی مناسب می‏تواند از ایجاد تنش‏های احتمالی در روابط همسران جلوگیری کند و آن را کاهش دهد. از مجموعه آموزه‏های روایی چنین برمی‏آید که تعامل‏های ذیل بر نظام خانواده اثرگذار هستند: تعامل با خود؛ تعامل با همسر و تعامل با خویشاوندان. برای هریک از این تعاملات، الگویی با مد نظر قرار دادن دیگران (شخص ثالث) وجود دارد که می‏تواند فرد را در ارتباط سالم داشتن کمک کند و با این الگوها، تعاملات خود را سامان دهد و روابط خود را مدیریت کند. در این الگو، همیشه یک ضلع خود فرد است و اضلاع دیگر را همسر، فرزندان یا خویشاوندان تشکیل می‏دهند.

۱. ارتباط با خود: الگوی ذلّت ـ کرامت

ارتباط مطلوب، در نخستین گام، محصول شیوه تعامل فرد با خویشتن است. اینکه فرد در محیط خانوادگی و خویشاوندی با خود چگونه تعامل می‏‏کند، اهمیت دارد و زمینه‏ساز ارتباط مطلوب در حوزه‏های دیگر خواهد بود. برخورداری از عزت نفس، احترام به خود، خودباوری و مانند آن، در سایه الگوی ارتباطی فرد با خویش است. الگوی ارتباطی فرد با خویش را در متون روایی متعددی می‏توان یافت. در روایات متعدد، از زنان شایسته‏ای یاد شده است که در میان خانواده خود عزیز و گرامی و دارای جایگاهی ممتاز و شایسته بوده و درعین حال، آرام و فروتن هستند و خود را برتر از دیگران نمی‏بینند. لقمان حکیم چنین زنانی را صالح و شایسته می‏داند:

یا بُنَی! النِّسَاءُ أَرْبَعَةٌ: ثِنْتَانِ صَالِحَتَانِ وَ ثِنْتَانِ مَلْعُونَتَانِ؛ فَأَمَّا إِحْدَى الصَّالِحَتَینِ فَهِی الشَّرِیفَةُ فِی قَوْمِهَا الذَّلِیلَةُ فِی نَفْسِهَا، الَّتی إن اُعطِیت شَکَرَت، وإنِ ابتُلِیت صَبَرَت، القَلیلُ فی یدَیها کَثیرٌ، الصّالِحَةُ فی بَیتِها....۱

1.. الاختصاص، ص۳۳۹؛ بحار الأنوار، ج‏۱۳، ص۴۲۹.


مهارت‌های زندگی
240

«مقایسه متوازن» را رقم زنند. بدین ترتیب، با مقایسه متوازن و با در نظر قرار دادن هر دو مقایسه صعودی و نزولی، در صورت مقایسه رو به بالا و صعودی، احساس «خودبزرگ‏بینی» و «مِهتری» کاهش خواهد یافت و در صورت مقایسه رو به پایین و نزولی، احساس «حقارت» و «کِهتری» از میان خواهد رفت. این دو مقایسه در کنار هم، زمینه شناخت بهترِ موقعیّت کنونی را فراهم کرده و فرد را برای پیشرفت آماده می‏‏سازند.

افزون بر این، با تفکیک مقایسه خود با دیگران در دو حوزه دین و دنیا، در صورت مقایسه صعودی در امور دینی، مقایسه ارتقای معنویت را فراهم خواهیم ساخت و تلاش خود را صرف رسیدن به درجات متعالی عالمان دین، علمای اخلاق و اولیای الهی خواهیم کرد و با مقایسه نزولی در امور دنیوی، احساس‏های منفی را که در نتیجه نداشتن مادیاتی که دیگران دارند و ما از آنها محرومیم، از میان خواهیم برد. رسول اکرم صلی الله علیه و آله با تفکیک مقایسه در امور دنیوی و اخروی، انسان‏ها را به مقایسه رو به بالا در امور دینی و مقایسه رو به پایین در امور دنیوی فرا می‏خواند و می‏فرماید:

مَن نَظَرَ فی دینِهِ إلى مَن هُوَ فَوقَهُ فَاقتَدى بِهِ، ونَظَرَ فی دُنیاهُ إلى مَن هُوَ دونَهُ فَحَمِدَ اللّهَ عَلى ما فَضَّلَهُ بِهِ عَلَیهِ، کَتَبَهُ اللّهُ شاکِراً صابِراً و مَن نَظَرَ فی دینِهِ إلى مَن هُوَ دونَهُ، ونَظَرَ فی دُنیاهُ إلى مَن هُوَ فَوقَهُ فَأَسِفَ عَلى ما فاتَهُ مِنهُ، لَم یکتُبهُ اللّهُ شاکِراً و لا صابِراً.۱

۰.هر که در کار دین به کسى که فراتر از اوست بنگرد و او را پیروى کند و در کار دنیا به کسی که فروتر از اوست بنگرد و خدا را بر آنچه بیشتر دارد شکر گزارد، خدا او را شاکر و صابر رقم زند و هر که در کار دین به کسی که فروتر از اوست بنگرد و در کار دنیا به کسی که فراتر از اوست بنگرد و بر آنچه کمتر دارد تأسف خورد، خداوند او را در زمره شاکران و شکیبایان قرار ندهد.

1.. کنزالعمال، ج۳، ص۲۵۵.

  • نام منبع :
    مهارت‌های زندگی
    سایر پدیدآورندگان :
    سيد مهدي خطيب
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 93627
صفحه از 391
پرینت  ارسال به