21
مهارت‌های زندگی

توان جسمی و روانی خویش، نگهداری و حفظ کند و هر لحظه در صدد ارتقای آن برآید.۱

آن چنان که در الگوی ذیل نشان داده شده است، مهارت‌های زندگی به عنوان رابط میان عوامل انگیزشی (دانش‌ها، نگرش‌ها و ارزش‌ها) و رفتار مثبت و سالم است (ر.ک: نمودار ذیل). در این مسیر، مهارت‌های زندگی به همراه عوامل انگیزشی و تقویت یا تغییر رفتار، موجب پدیدایی رفتار مثبت و سالم می‌شوند و به پیشگیری از مشکلات روانی می‌انجامند.

مهارت‌های زندگی، افراد را قادر می‌سازند تا دانش‌ها، نگرش‌ها و ارزش‌ها را به توانمندی‌های واقعی تبدیل کنند و به سخن دیگر، بدانند که چه کاری انجام دهند و چگونه انجام دهند. مهارت‌های زندگی، توانمندی‌هایی هستند که افراد را قادر می‌سازند با فرض میل به انجام یک عمل و داشتن آزادی عمل و فرصت انجام آن، به شیوه‌ای سالم رفتار کنند.۲ پژوهش‌ها نشان داده‌اند كه آموزش مهارت‌های زندگی، بر دو امر افزایش سلامت جسمانی و روانی مانند: اعتماد به نفس، مقابله با فشارهای محیطی و روانی، كاهش اضطراب و افسردگی، كاهش افكار خودكشی‌گرایانه، كاهش اُفت تحصیلی، تقویت ارتباطات میان‌فردی و رفتارهای سالم و مفید اجتماعی، كاهش سوء مصرف موادّ مخدّر و پیشگیری از مشكلات روانی، رفتاری و اجتماعی مؤثر بوده است.۳

1.. اسحاق بن عمّار می‌گوید: از امام صادق علیه السلام در بارۀ آیۀ (خُذُواْ مَآ ءَاتَيْنَـكُم بِقُوَّةٍ؛ آنچه را به شما دادیم، با نیرو [و کمال قدرت] بگیرید) پرسیدم که: آیا مقصود، نیروی بدنی است یا توان روحی؟ فرمود: «فیهِما جَمیعاً؛ هر دو با هم» (تفسیر العیّاشی، ج۱، ص۴۵).

2.. Life skills education for children and adolescents in schools, p۴.

3.. مهارت‌های زندگی، ص۱۰.


مهارت‌های زندگی
20

و سبک‌های اسنادی۱ تجلّی می‌یابند.۲

این ساختارها که امروزه با عنوان «مهارت‌های زندگی» آموزش داده می‌شوند، «آمیزه‌ای از دانش‌ها، رفتارها، نگرش‌ها و ارزش‌ها هستند که برای دستیابی به برخی مهارت‌ها و دانش عملی انجام کارها یا دستیابی به اهداف، به کار گرفته می‌شوند».۳ به سخن دیگر، مهارت‌های زندگی، «توانایی انجام رفتار سازگارانه و مثبت است، به گونه‌ای که افراد بتوانند با چالش‌ها و ضروریّات زندگی روزمرّه خود به گونه مؤثّری مواجه شوند».۴

هدف از آموزش مهارت‌های زندگی، افزایش توانایی‌های روانی ـ اجتماعی و در نهایت، پیشگیری از ایجاد رفتارهای آسیب‌رسان به سلامت روانی و ارتقای سطح سلامت روان افراد است. مطابق با دسته‌بندی سازمان جهانی بهداشت، مهارت‌های زندگی، چند مهارت اصلی و اساسی را شامل می‌شوند که عبارت‌اند از: تصمیم‌گیری، حلّ مسئله، تفکّر خلّاق، تفکّر انتقادی، برقراری ارتباط مؤثّر، برقراری روابط بین فردی، خودآگاهی، همدلی، مقابله با هیجان‌ها و مقابله با استرس.۵

در آموزه‌های دینی نیز به انسان‌ها سفارش شده است که از توانمندی‌ها و فرصت‌های خود، بهترین استفاده را ببرند تا از طریق کسب این فرصت‌ها و توانمندی‌ها و تبدیل کردن آنها به مهارت‌ها، راه رسیدن به اهداف را هموارتر سازند.۶ در واقع، کسب مهارت‌ها، نوعی تجهیز شدن برای خودشناسی و خودیابی بیشتر است تا آدمی به سمت اهداف متعالی ـ که آموزه‌های دینی تأکید فراوانی بر آنها دارند ـ، حرکت کند. لازم است انسان آنچه را خداوند متعال به صورت بالقوّه و بالفعل به وی بخشیده است، با نیرو و

1.. attributional styles.

2.. Partners in Life Skills Training, p۴.

3.. Understanding Life Skills, p۳.

4.. Life skills education for children and adolescents in schools, p۱.

5.. همان.

6.. در حدیثی، امام علی علیه السلام در بارۀ مقصود آیۀ: (و لا تَنْسَ نَصيبَکَ مِنَ الدُّنيا؛ و بهره‌ات را از دنیا فراموش مکن) می‌فرماید: «لا تَنسَ صِحَّتَکَ وَ قُوَّتَکَ وَ فَراغَکَ وَ شَبابَکَ وَ نَشاطَکَ، أن تَطلُبَ بِهَا الآخِرَةَ؛ تن‌درستی و توانایی و فراغت و جوانی و شادابی‌ات را از یاد مبر و با استفاده از اینها آخرت را بجوی» (الأمالی، صدوق، ص۲۹۹؛ معانی الأخبار، ج۱، ص۳۲۵).

  • نام منبع :
    مهارت‌های زندگی
    سایر پدیدآورندگان :
    سيد مهدي خطيب
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 93945
صفحه از 391
پرینت  ارسال به