و سبکهای اسنادی۱ تجلّی مییابند.۲
این ساختارها که امروزه با عنوان «مهارتهای زندگی» آموزش داده میشوند، «آمیزهای از دانشها، رفتارها، نگرشها و ارزشها هستند که برای دستیابی به برخی مهارتها و دانش عملی انجام کارها یا دستیابی به اهداف، به کار گرفته میشوند».۳ به سخن دیگر، مهارتهای زندگی، «توانایی انجام رفتار سازگارانه و مثبت است، به گونهای که افراد بتوانند با چالشها و ضروریّات زندگی روزمرّه خود به گونه مؤثّری مواجه شوند».۴
هدف از آموزش مهارتهای زندگی، افزایش تواناییهای روانی ـ اجتماعی و در نهایت، پیشگیری از ایجاد رفتارهای آسیبرسان به سلامت روانی و ارتقای سطح سلامت روان افراد است. مطابق با دستهبندی سازمان جهانی بهداشت، مهارتهای زندگی، چند مهارت اصلی و اساسی را شامل میشوند که عبارتاند از: تصمیمگیری، حلّ مسئله، تفکّر خلّاق، تفکّر انتقادی، برقراری ارتباط مؤثّر، برقراری روابط بین فردی، خودآگاهی، همدلی، مقابله با هیجانها و مقابله با استرس.۵
در آموزههای دینی نیز به انسانها سفارش شده است که از توانمندیها و فرصتهای خود، بهترین استفاده را ببرند تا از طریق کسب این فرصتها و توانمندیها و تبدیل کردن آنها به مهارتها، راه رسیدن به اهداف را هموارتر سازند.۶ در واقع، کسب مهارتها، نوعی تجهیز شدن برای خودشناسی و خودیابی بیشتر است تا آدمی به سمت اهداف متعالی ـ که آموزههای دینی تأکید فراوانی بر آنها دارند ـ، حرکت کند. لازم است انسان آنچه را خداوند متعال به صورت بالقوّه و بالفعل به وی بخشیده است، با نیرو و
1.. attributional styles.
2.. Partners in Life Skills Training, p۴.
3.. Understanding Life Skills, p۳.
4.. Life skills education for children and adolescents in schools, p۱.
5.. همان.
6.. در حدیثی، امام علی علیه السلام در بارۀ مقصود آیۀ: (و لا تَنْسَ نَصيبَکَ مِنَ الدُّنيا؛ و بهرهات را از دنیا فراموش مکن) میفرماید: «لا تَنسَ صِحَّتَکَ وَ قُوَّتَکَ وَ فَراغَکَ وَ شَبابَکَ وَ نَشاطَکَ، أن تَطلُبَ بِهَا الآخِرَةَ؛ تندرستی و توانایی و فراغت و جوانی و شادابیات را از یاد مبر و با استفاده از اینها آخرت را بجوی» (الأمالی، صدوق، ص۲۹۹؛ معانی الأخبار، ج۱، ص۳۲۵).